Abstract:
تاریخ اسلام و تاریخ ایران دو مقوله جدا نشدنی و غیر قابل تفکیک از یکدیگر میباشند که برای مطالعه و پژوهش بهتر بر روی هر یک از آنها باید تاریخ هر دو تمدن را در موازات یکدیگر مطالعه کرد. تمدن و فرهنگ پیشینیان به جانشینان آنها منتقل میگردد و میدانیم که تا قرنها جانشین ایران ساسانی در قلمرویشان، حکومت اسلام، بنی امیه و بنی عباس بودند؛ که تمدن اسلام وارث فرهنگ و تمدن ایران ساسانی بود. تمدن اسلام برای اداره و گسترش حکومت نوپای خود از شیوه کشورداری و آیینهای ایرانیان بهره مند میشد. عناصری مانند: دیوانها (خراج، درآمد و...)، تقسیم اراضی و نظام آبیاری، نوروز و مهرگان و... را از ایران ساسانی وام گرفت و با اسلامی سازی آنها و مطابق نمودنشان با نیازهای دولت و جامعه خود، به بهرهگیری و استفاده از آنها پرداخت. در این پژوهش سعی شده است تا تاثیرات ایران ساسانی بر حکومت خلفای اسلام را مورد تحقیق و بررسی قرار دهیم. این پژوهش با روش کتابخانهای و با استفاده از کتب و مقالات مرتبط با موضوع گردآوری و ارائه شده است. بررسیهای این پژوهش حاکی از آن است که تمدن اسلام تاثیر پذیرفته از تمدنهایی مانند تمدن یونان، روم و ایران است؛ و بیشترین تاثیرها را از تمدن ایران (ساسانی) گرفته است و عناصر آن را با توجه به نیاز خود و اسلامی سازی برای شکل دهی تمدن اسلام به کار گرفته است. که این اثرات در دستگاه حکومتی خلفا بسیار هویدا است. این عناصر در عصر خلفای اموی به کار گرفته میشوند اما در دوران خلفای عباسی به اوج خود میرسد و دوران طلایی اسلام را رقم میزنند.
Machine summary:
(محمدی،89:1323) در قرن نخستین اسلام بود که دبیران ایرانی عربی نویس به نقل و ترجمه دیوان های ساسانی به زبان عربی پرداختند و زبان عربی را که تا آن هنگام در آن زمینه ها کاربردی نداشت در امور دیوانی به کار گرفتند و با ذوق و قریحه خویش نارساییهای آن را در این زمینه و زمینه های مشابه به تدریج بر طرف ساختند و بدین ترتیب دیری نگذشت که ترّسل دیوانی و غیر دیوانی در زبان عربی پیشرفتی به سزا کرد و در قرن بعد باز به همت دبیران ایرانی از همان طبقه یعنی ایرانیان عرب نویس همچون " ابن مقفع و عبدالحمید" و بسیاری دیگر از دبیران و نویسندگان ایرانی که کتب ادبی عربی از نام آنها مشحون است زبان عربی در ترسل و انشاء و تالیف و تدوین به پایگاهی بلند رسید.
در روایتی از کتاب تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، می توانیم اهمیت موالی ایرانی را در دستگاه دولت خلفا اسلامی مشاهده کنیم این روایت بدین گونه نقل می کند: هر گاه که مهدی بن منصور برای مشورت انجمن می کرد قبل از هر کس موالی سخن می گفتند و در سایر کارها نیز موالی مقدم بودند و در نتیجه همه کارهای دولتی به دست ایرانیان افتاد.
و همه کسانی هم که پیش از این دوران اداره امور دیوان ها را در دست داشتند اکنون هم به کار خود ادامه می دادند، از اصناف مختلف دبیران ایرانی بودند و زبان آنها هم فارسی بود.