Abstract:
عقد نکاح از مباحث مهم فقه شیعه است، از ارکان مهم در هر عقد نکاحی (دائم وموقت) مساله مهریه است. مشهور فقهاء در بحث اشتراط خیار در عقد دائم اتفاق نظر دارند که می شود در مهریه عقد دائم، شرط خیار کرد. ولی در عقد موقت رویکرد فقهاء متفاوت است؛ برخی قائل به این هستند که امکان اشتراط وجود دارد وبرخی دیگراز فقهاء قائل هستند که شرط خیار در مهر یه صحیح نیست. در این پژوهش برای روشن شدن ابعاد بحث در ابتداء به بیان وتعریف معنای لغوی واصطلاحی مهریه، نکاح، عقد، وخیار پرداخته میشود، و برای بررسی دیدگاه فقهاء با مطالعه کتابخانه ای و روش توصیفی تحلیلی به بیان دیدگاه های مطرح در مساله شرط خیار در عقد نکاح پرداخته خواهد شد.
Machine summary:
بررسی شرط خیار در مهریه عقد دائم مشهور و معروف بين فقهاء اين است كه شرط خيارى در مهریه مانعى ندارد، چون اگر اعمال خيار كرد و مهريّه (مهر المسمّى) باطل شد مهر المثل جانشين آن مىشود.
3. محقق حلی مرحوم محقق حلی در کتاب شرایع بیان می کند که شرط خیار تنها در مهریه صحیح است ودر عقد صحیح نمی باشد(محقق حلی، شرایع الاسلام، 1408ق: ج2، ص218).
4. شهید ثانی مرحوم شهید ثانی در کتاب مسالک بیان می کند شرط خیار در مهریه صحیح می باشد به خاطر اینکه مهریه رکن نکاح نمی باشد بلکه مهریه خودش عقد مستقلی است ودر صورت شرط کردند در مهریه هردو یعنی مهریه وشرط از صحت برخوردار هستند (شهید ثانی، مسالک الافهام، 1381ش: ج8، ص 218).
ایشان بیان می کند ذکر مهریه شرط در صحت عقد نکاح نیست چون نکاح عقد معاوضی نمی باشد وبرصحت این مطلب هم کتاب وهم سنت دلالت دارد(فاضل هندی، کشف اللثام، 1416ق: ج7، ص403).
8. قول صاحب عروه سید یزدی درعروه بیان می کند اشتراط خیار در مهریه عقد دائم خالی از اشکال می باشد ولی در مهریه عقد موقت شرط خیار صحیح نمی باشد .
آیت الله حکیم در مستمک بیان می کند شرط خیار در عقد نکاح صحیح می باشد وبه این صحت فقهائی مانند محقق درشرایع علامه در قواعد شهید ثانی درکتاب مسالک الافهام ومرحوم فاضل هندی در کتاب کشف اللثام فتوی دادند (حکیم، مستمسک عروه الوثقی، 1416ق: ج4، 407).
مرحوم فیض کاشانی در کتاب مفاتیح بیان می کند شرط خیار در مهریه عقد موقت صحیح نمی باشد به دليل وجود فرق در ركن بودن و نبودن مهر بين عقد دائم و انقطاعی.