اخلاق و عرفان اسلامی Journal Article

"ب. مقایسه دنیا و آخرت وقتی فکر کردیم و رسیدیم به اینکه غیر از این زندگی دنیا، که معمولا هفتاد، هشتاد سال بیشتر طول نمی‌کشد و با مرگ پایان می‌یابد، می‌بینیم این تمام حیات انسانی نیست، بخش کوچکی از حیات انسان است، بخش اعظمش پس از مرگ است و در عالم قیامت. پس حتی اگر یک واحد از ساعات التذاذ دنیا را هم بخواهیم با آخرت بسنجیم، می‌بینیم آخرت بر آن رجحان دارد؛ صرف‌نظر از اینکه آن بی‌نهایت طولش بیشتر است، این یکی همراه با خستگی و رنج است ـ «لقد خلقنا الانسان فی کبد»(بلد: 4)، زندگی دنیا بدون رنج امکان ندارد ـ اما در آنجا اصلا با رنج و خستگی تماس پیدا نمی‌کنند: «لا یمسهم فیها نصب» منظور از «لا یمسهم» این است که کم‌ترین ارتباطی با درد و رنج پیدا نمی‌کند. 3. آخرت؛ زندگی حقیقی: بر این مورد بخصوص در قرآن تأکید شده، ولی مسئله‌ای هست از همه این‌ها بالاتر: این‌ها مقایسه‌هایی هستند که ما بین زندگی دنیا با زندگی آخرت داریم؛ آن طولش بیشتر است، این لذت‌هایش همراه با رنج است، آن رنج ندارد،... یکی طول عمرش را ـ البته درست نمی‌توانیم مقایسه کنیم، اما با «نای» نامحدود و نامتناهی می‌توانیم اشاره کنیم که چقدر طولانی‌تر است ـ و دیگری با توجه به اینکه آنجا رنج و درد و مصیبت ندارد، می‌توانیم بفهمیم که لذت آنجا چقدر بر لذت دنیا امتیاز دارد. » (یونس: 24) قرآن چندین بار برای ما مثل می‌زند این‌قدر دلباخته زندگی دنیا نشویم؛ می‌فرماید: آبی از آسمان فرو می‌ریزد، در زمین گیاهی می‌روید، این گیاه چند صباحی طراوت دارد، اما طولی نمی‌کشد که به زردی و پژمردگی می‌گراید، بعد هم خشک می‌شود."