Abstract:
یکی از مباحث مهم و کاربردی که در اصول فقه مطرح میشود و از دیرباز مورد عنایت اصحاب ائمه (علیهم السلام) و فقهاء امامیه قرار گرفته، بحث روایات متعارض است. پیدا کردن راهکارهای حل تعارض بین روایات، یکی از مهارتهای فقیه به حساب می آید که در ابواب مختلف فقهی مورد استفاده قرار میگیرد.موافقت یا مخالفت با قرآن و سنت قطعیه پیامبر اکرم، موافقت یا مخالفت با عامه و یا توجه به شهرت بین اصحاب از جمله مسائلی است که در این مهم استفاده می شود. حال یکی از نکاتی که از برخی روایات بر می آید، توجه شارع مقدس به شخصیت سوال کننده و راوی حدیث است که در برخی موارد در پاسخ به یک سوال واحد از چند راوی، ائمه ما پاسخ های متفاوت داده اند و علت آن را شرایط متفاوت سوال کنندگان دانسته اند. علی صفایی حائری یکی از راههای حل تعارضات را توجه به شخصیت و شرایط راویان میداند که از این منظر توجه به دانش رجال و روات احادیث در هر موضوعی، اهمیت ویژه ای می یابد و در تطبیق و تحقق احکام الهی در جوامع مختلف کمک شایانی میکند. در این مقاله با بررسی مبانی مرحوم علی صفایی حائری در زمینه های قرآنی، فقهی و تربیتی و همچنین واکاوی تعدادی از روایات متعارض به راه حلهای بیشتر برای علاج این دست روایات اشاره میشود.
Machine summary:
واکاوی روایات متعارض فقهی با توجه به روحیات و شرایط راویان در اندیشه علی صفائی حائری سید مهدی موسوی 1 تاریخ دریافت: 25/ 11/ 1402 تاریخ پذیرش: 25/ 12/ 1402 چکیده یکی از مباحث مهم و کاربردی که در اصول فقه مطرح میشود و از دیرباز مورد عنایت اصحاب ائمه (علیهم السلام) و فقهاء امامیه قرار گرفته، بحث روایات متعارض است.
آیا اگر این مقوله مد نظر فقها قرار بگیرد ممکن است شاهد تحول بیشتر فقه و ارتقاء آن باشیم و گستره حدیثی بالاتر با رویکردهای هدایتی و تربیتی در اختیارمان قرار بگیرد؟ آیا شواهد روشن برای اعمال این نوع نگاه در روایات و سیره ائمه معصومین به چشم میخورد؟ آیا در نگاه علی صفائی حایری با اصول فقه موجود می توان چهارچوبی برای چنین فقهی در نظر گرفت تا جلو آفتها، تحریفها و اعمال سلیقه های بیجا گرفته شود؟ حال با روش کتابخانه ای و به کارگیری مبانی استاد علی صفائی حایری به مباحث تربیتی، اصولی، قرآنی و روایی ایشان اشاره می شود.
این مقاله در سه فصل تنظیم شده که در فصل اول به مفاهیم و کلیاتی از قبیل مفهوم تعارض میان روایات و مفهوم اخبار علاجیه و همچنین مفهوم هدایت بر اساس خلقت و حالات مختلف بشر پرداخته می شود و در فصل دوم به منطق علی صفائی حایری در نگاه به آیات و روایات با توجه به اصالت هدایت و تربیت انسانها اشاره می گردد و در فصل سوم به شواهد قرآنی و روایی و امکان اثباتی این نوع نگاه در فقه اشاره خواهد شد.