Abstract:
سایت‌موزه‌ها بخش مهمی از میراث هستند که با نمایش آثار در مکان اصلی خود، علاوه بر جنبه‌ی آموزشی و پژوهشی، از پتانسیل اقتصادی بالایی نیز برخوردارند. با وجود اهمیت روزافزون ایجاد سایت‌موزه‌ها و نحوه‌ی مدیریت آن‌ها در سطح جهان، این رویکرد در ایران چندان مورد توجه متولیان امر و متخصصان حوزه‌ی باستان‌شناسی و گردشگری واقع نشده است. درنتیجه، امروزه تنها تعداد اندکی از محوطه‌های باستانی کاوش‌شده در ایران درقالب سایت‌موزه‌هایی از ادوار مختلف فرهنگی درمعرض دید گردشگران قرار گرفته‌اند. این درحالی است که تاکنون وضعیت موجود این سایت‌موزه‌ها نیز براساس استانداردهای بین-المللی ارزیابی و تحلیل نگردیده است. پژوهش حاضر، با بهره‌گیری از مطالعات میدانی و اسنادی در رهیافتی توصیفی– تحلیلی به ارزیابی عملکرد سایت‌موزه‌های پیش از تاریخی ایران برمبنای استانداردهای جهانی می‌پردازد. براساس نتایج، در بیشتر سایت‌موزه‌های پیش از تاریخی ایران، رویکردهای جهانی چون گردشگری باستان‌شناسی و باستان‌شناسی عمومی از جایگاه چندانی برخوردار نیستند. در این زمینه می-توان به اقدامات حفاظتی نادرست صورت‌گرفته به‌منظور استحکام‌بخشی آثار فرهنگی شناسایی‌شده از کاوش باستان‌شناختی این سایت‌موزه‌ها اشاره نمود. گذشته از این، یافته‌های فرهنگی به‌دست‌آمده از کاوش‌های این محوطه‌ها نیز به شیوه‌ی مطلوبی سامان‌دهی نگردیده‌اند. درحقیقت، غالب این یافته‌ها به شیوه‌ی سنتی و با ارائه‌ی کمترین اطلاعات ممکن در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته‌اند.
Despite the growing importance of creating site museums and the way of managing them worldwide, this approach in Iran has not been highly regarded by experts and specialists in the field of archeology and tourism. So, today, only a few excavated ancient sites have been exposed to tourists in the form of site museums from different cultural periods. However, so far, the present condition of these site museums has not been evaluated and analyzed according to international standards.Therefore, the present study, evaluates the function of Iranian prehistoric site museums based on international standards by using the field and documentary studies in a descriptive-analytical approach. Based on the results, in most Iranian prehistoric site museums, global approaches such as archaeotourismand general archaeology are of a little importance. In this regard, incorrect preservative measures taken in order to strengthen the identified cultural artifacts from the archaeological excavations of these site museums can be pointed out. In addition, cultural findings obtained from excavations are not also well organized. In fact, most of them are exposed to the visitors in a traditional way and with the least possible information.
(
, 
, 
)
