Abstract:
جهان اسلام براساس تعلقات بنیادین دینی, چشماندازی متمایز و نسبتا یکپارچه را در جغرافیای بینالمللی تشکیل میدهد؛ ولی همواره در داخل از چنددستگیهای فرقهای آسیب دیده است. این نقطهضعف» علاوه بر تضییع سرمایهها و درگیرنمودن نیروهای خودی به نبردهای بیحاصل,» در طول تاریخ همچنین زمینه سوءاستفاده دشمنان را فراهم آورده است تا آنها از این شکافهاء برای تطبیق توطئههای خویش, فرصتهای طلایی بسازند. تلاش برای فروکاستن تمامی این اختلافاتی که قرنهاست در عظام و عروق مسلمین نفوذ و جریان یافته, دور از واقعبینی و تقریبا تمنای محال است؛ اما اقدام برای تقلیل فاصلهها و حرکت بهسمت بازیابی هویت اسلامی متحدء ناممکن نیست. تراث معرفتی مسلمین سرشار از پنمایههای قوی و قیمی است که براساس آن میتوان شاکلة یک هویت مشترک راب پوشش وسیع احیا کرد. یقینا اگر این محور با استفاده از ظرفیتهای موجود در منابع و گنجافزارهای مورد وفاق, تجدید و تحکیم گردد. راه برای تفاهم.» مدارا و در زهایت. تشکیل امت اسلامی هموار خواهد شد. این نوشتار با نگاهی بهمعنا و مولفههای مسلمانی در فقه کوشیده است روزنهای را بگشاید که در پرتو آن» نظریهای را مینیبرشناسایی هویت مسلمان با رویکرد فقهی» تنقیح نماید. اهمیت این رویکرد در این است که فقه علاوه بر رسالت تبیین راهکارهای سلوک معنوی, بیشتر نقش منبع بیبدیل حقوقی را در تعیین محتوا و نحوة تعاملات اسلامی در عرصة اجتماع و سیاست, دارد و خوشبختانه در این جایگاه, هم توانسته است خطوط روشنی از آیین سهله و سمحة محمدیتت را در نگاه هویتشناختی خود منعکس نماید و هم با اعتماد بر ظواهر و اکتفا به حداقل از التزامات. راه را بر هرگونه تفتیش عقاید و طرد و تکفیر بهبهانة راستیآزمایی» ببندد؛ ازاینرو برای مسلمانی, جز شهادت بر وحدانیت خدای متعال و رسالت پیامبر اعظمهی شرط نکرده و همه امتیازات و حقوق مسلمانی چون امنیت و حرمت جان ناموس و مال را منوط به اقرار شهادتین نموده است؛ حتی اگر این اقرارء صرفا زبانی و بهشکل منافقانه باشد. البته اتقان چنین نظریهای» نیازمند بررسی دو مسئله است: نخست. جایگاه التزام به فرایض در مسلمانی و دوم. معنای انکار ضروری دین و نقش آن در ارتداد. تحلیل این دو موضوع, نشان خواهد داد که گستره الزامات شهادتین در ساحت ظواهر الیته بهتناسب آگاهی افراد, قبض و بسط مییابد و پذیرفتن مسلمانی با اقرار تنها هم. هیچگاه بهمعنایدادن آزادیهای بیحدوحصر نیست.