Abstract:
موج سوم فمنیسم تحت تأثیر اندیشههای پست مدرن، علم را به ساختار زبانی و در نهایت، به عنصر جنسیت ارجاع میدهد و معتقد است
که غلبه مرد، علم و همچنین زبانی مردانه به دنبال آورده است. بر اساس این دیدگاه، قرآن نیز که به زبان عربی نازل شده است، هویتی
مذکر دارد.
اما واقع آن است که قرآن عنصر جنسیت را در حقیقت انسانی دخیل نمیداند و بسیاری از خطابهای قرآنی متوجه حقیقت
انسانیاند. اما حتی در مواردی که از نظر محاورات عام زبان عربی، خطاب با ضمیر مذکر بیان شده، بیان قرآن به گونهای است که ظهور
کلام را متوجه حقیقت انسانی میکند.
Machine summary:
مقاله این حقیقت را اثبات کرده که حتی در مواردی که از نظر محاورات عام زبان عربی، خطابها با ضمیر مذکر بیان شدهاند، بیان قرآن به گونهای است که ظهور کلام را متوجه حقیقت انسان میگرداند و الزامات ادبی مانع از انتقال صریح مفاهیم انسانی آن نمیشوند.
تصریحات و تأکیدات یاد شده نشان میدهند که کاربرد ضمیر مذکر در مواردی از این قبیل، پیام خاصی به دنبال ندارد، و در موارد دیگر نیز که عبارات بدون تصریح و به تبع زبان محاوره به لفظ مذکر بیان شده، در مقام اختصاص حکم به مردان نیست؛ مثلا، در حدیث: «طلب العلم فریضة علی کل مسلم» (1) به واجب بودن کسب دانش بر هر مسلمان حکم شده است و عبارت گرچه در زبان عربی به لفظ مذکر «مسلم» بیان شده، ولی به این معنا نیست که کسب دانش بر غیر مرد مسلمان لازم نیست.
در آیه مزبور، با آنکه بسیاری از صفات با تفصیل، به مردان و زنان نسبت داده شده است، در پایان آیه، با استفاده از ضمیر مذکر «کم» میفرماید: خداوند برای آنان آمرزش و اجر عظیم قرار داده است.
در مقابل نیز هر گاه سخن از رذایل و تبهکاریها مطرح میشود، اگر از ضمیر مذکر استفاده میگردد به این معنا نیست که مردان در رذایل اصل هستند و زنان تابع آنان هستند؛ مثلا، در سوره یوسف به زلیخا گفته میشود: «واستغفری لذنبک انک کنت من الخاطئین» (یوسف: 29)؛ از گناه خود استغفار کن.