این مطلب را چگونه باید تعبیر کرد (شرح زندگانی حیوانات ذره بینی قبل از کشف میکروسکوپ) Journal Article

"واقعا سر این حدیث عجیب را چگونه‌ باید تشریح کرد!فکر ساختن میکرسکپ در قرن 17 میلادی پا بعرصهء عمل گذاشته است‌ و میکرسکپی که با آن دیدن میکروب‌ها میسر باشد تا قبل از قرن 19(قرن 13 هجری)وجود نداشت پیش از آن هم که‌ کسی خبر از حیوانات نامحسوس و خصوصیات‌ آنها نیافته بود بعلاوه پس از مشاهدات‌ میکروسکپیک و تجربیات و مطالعات طولانی‌ هزاران نفر از محققین بود که بالاخره در قرن‌ 19 اسرار تولیدمثل سلولها و قوانین تکامل‌ و تنازع و تناسب با محیط آنها تا اندازه‌ای‌ بر بشر مکشوف گردید و هنوز ملت فرانسه‌ بوجود پاستور افتخار نموده اعلام این‌ حقیقت مهم را که موجودات ذیروح فقط از طریق توالد و تناسل و از تخم بوجود می‌ آیند باو منسوب میداند!معذلک امام مسلمین‌ در قرن 2 هجری در جواب پرسش یک مسلمان‌ (که گویا ایرانی باشد)دانش‌طلب با چنین‌ سادگی و روشنی بان وجود و وفور حیوانات‌ ذره‌بینی نامحسوس را خبر داده اصول زندگی‌ و تناسل آنها و مسکن و الوان و سایر کیفاتشان را در چند جمنلهء کوتاه خلاصه مینماید خوشبختانه بطوریکه در بالا اشاره شد هم کتاب اصول کافی کتاب معروف متداولی‌ است که نمیتوان در اصالت حدیث تردید کرد و هم عبارت بقدری روشن و با تفصیل است‌ که نمیتوان در معنای آن راه تاویلی باز نمود ایکاش در این زمان نیز ما و منکرین را دسترسی بر دامن فضیلت امام بود هزاران‌ مسائل علمی و مشکلات حیاتی خود را از آنها سئوال میکردیم و سر حقیقت دانش‌ آنها و سایر اسرار دین را از خودشان می‌ پرسیدیم..."