حزن در عرفان اصیل اسلامی Journal Article

در برخی تعابیر عرفانی، از مقام بزرگ داشته شده حزن و اندوه، نوعی تألم و تأسف که در ارتباط با کاستی های معنوی است برداشت می شود و بر اساس این اعتقاد، وجود آن از خواص نفی می شود. در باوری مقابل، نه تنها حزن از مقامات عرفانی به شمار نمی رود، که یکی از ویژگی های اهل عرفان، شادابی و شادرویی ذکر می شود. همچنین، مقارنت توبه و حزن در مراتب مختلف سلوکی، دیدگاه های گوناگونی را در قبال آن به ظهور رسانده است که به نظر می رسد در نوع نفی این رابطه، قابل دفاع است. بر اساس تحقیق و تحلیل، تناسب غم و اندوه با مقام رضا نیز نه به جهات امور مادی و نه امور معنوی تأیید نمی شود. در میان مصادیق حزن در حوزه عرفان مصطلح، نوعی مفرح نیز محقق است، که همان اشتیاق عاشق مشتاق به معشوق می باشد. در حالی که تأیید قرآن کریم می تواند حجت ارزش گذاری بر انواع دیگر به غیر از نوع اخیر (که به عقیده نگارنده اندوه محسوب نمی شود) باشد. در این متن مقدس، تأکید بر صفت بی اندوهی بندگانی که شهره به مشرب الهی هستند و انتساب اندوه انگیزی به شیطان، به نتیجه ای مخالف این انتظار راهبر می شود. به نظر می رسد ادعیه و مناجات های معصومین(ع) نیز مؤید این نتیجه بوده، به همراه کلام خدا، مرجعی جامع برای استخراج آرای عرفانی اصیل اسلامی در مورد حزن در عرصه روابط عبادی به دست می دهد