Abstract:
افراسیاب،شاه،پهلوان نامدار تورانی و بزرگترین دشمن ایرانیان در شاهنامه در دورهای تقریبا سیصد و بیست ساله است که در منابع اساطیری-حماسی ایران مانند اوستا،متون پهلوی و آثار عربی و پارسی از او در کنار شهر یاران و یلان ایران زمین به تفصیل و اختصار سخن رفته است.
Machine summary:
"بررسی روایات مختلف حماسی-اساطیری ایران و حتی برخی نمونههای تطبیقی نشان میدهد که اژدهایان و دیوان،موجوداتی دوزیست هستند و میتوانند هم در خشکی و هم در درون آب زندگی کنند37،برای نمونه اژدهایی که در شاهنامه به دست سام کشته میشود،از کشف رود بیرون آمده است و در خشکی زیانکاری میکند: چنان اژدها کو ز رود کشف برون آمد و کرد گیتی چو کف (خالقی 1/232/998) اژدهایی که بهرام گور در هند میکشد: یکی اژدها بود بر خشک و آب به دریا بدی گاه بر آفتاب (مسکو 7/424/2112) در گرشاسب نامه اسدی توسی،اژدها: از آن گه که گیتی ز طوفان برست ز دریا برآمد به خشکی نشست (52/34) در فرازنامه،اژدهایی که فرامرز در قیروان میکشد: بر او چه دریا و چه کوه و دشت به هر جای آسان تواند گذشت38 در سامنامه خواجوی کرمانی(یا منسوب بدو)،اژدها: شگفت است و جویای خون آمده ز دریای خاور برون آمده39 برخی از دیوان و غولها نیز دوزیست هستند؛از جمله:گندرو (Gandraw) ،یکی از دشمنان هراسانگیز گرشاسپ در اوستا،طبق رام یشت(کرده 7،بند 28)در آب به سر میبرد و به نوشته کتاب«روایت پهلوی»گرشاسپ را به زیر آب میکشد و نه شبان روز با او نبرد میکند40؛همانگونه که در اساطیر عبری،لوییاتان (Leviathan) که به دست یهوه کشته میشود،غولی دریایی است41و در حماسه انگلیسی بیوولف،مادر گرندل دیو (Grendel) در ژرفاری باتلاق زندگی و از سیلابهای آن نگهبانی میکند و بیوولف او را در بن آب میکشد42 در منظومه جهانگیرنامه(قاسم مادح)نیز«غواص دیو»که سرانجام به دست رستم کشته میشود،توانایی زندگی در آب و خشکی را دارد: بجست از سر تیغ آن پهلوان در آن بحر انداخت خود را روان نهان گشت در آب دریا تنش نیارست کس گشت پیرامنش(28/193 و 194) در شاهنامه هم افراسیاب از ویژگی دوزیستی بهرهمند است و براحتی در ژرفای آب باقی میماند."