Abstract:
عمران بن شاهین که ابتدا به عنوان یک مجرم به منطقه بطایح گریخته بود، در اوایل قرن
چهارم هجری با استفاده از ضعف خلافت عباسی، در آن جا دولتی مستقل تشکیل داد. وی با
یاری جستن از شرایطی، مانند صعب الوصول بودن منطقه بطایح، بارها حملات سلاطین آل
بویه را دفع کرد. پس از مرگ او، فرزندانش اندک مدتی حکومت کردند ولی به علت
اختلافات خانوادگی تضعیف شدند و سرانجام با کودتای سرداران سپاه، حکومت آنها منقرض
شد و سرداران شورشی - که راهشان را ادامه دادند - جانشین آنان شدند. در این نوشتار،
ابتدا موقعیت جغرافیائی بطایح و نقش آن در شورشهای منطقه بین النهرین تا قرن چهارم
هجری بررسی شده و سپس چگونگی شکلگیری حکومت شاهینیان و کشمکشهای بنیانگذار آن،
عمران بن شاهین و جانشینش، حسن بن عمران با معزالدوله، عز الدوله بختیار و عضد
الدوله تبیین گردیده است. در پایان نیز، روند انقراض شاهینیان و پیآمدهایی که
حکومت آنها برای منطقه بطایح داشت، مطرح شده است.
Machine summary:
"10 در واقع عمران بن شاهین با استفاده از شرایط مناسب محیطی و اجتماعی منطقه بطایح، موقعیت خود را تحکیم کرد، زیرا در این مقطع اوضاع اقتصادی عراق به سبب وقوع چندین قحطی بسیار وخیم بود؛ به عنوان نمونه، در سال 329ه ، چنان قحطی شدیدی در آنجا رخ داد که تعداد زیادی را به کام مرگ فرستاد و میزان تلفات به حدی بود که مردم از دفن مردگان عاجز بودند.
19 بدین ترتیب معزالدوله که تلاشهای زیادی برای سرکوب عمران انجام داده بود به دلایل فراوان که مهمترین آنها عبارت بودند از: صعب الوصول بودن بطایح، رقابت ترک و دیلمی در سپاه و تشتت امور آن، جنگ و درگیری با حمدانیان که قسمت زیادی از انرژی و وقت آل بویه را تلف میکرد و مشکلات اقتصادی، نتوانست موفقیتی کسب کند.
با این تدبیر، ابوالمعالی را عزل و به واسط تبعید کرد27 و بدین ترتیب، حکومت شاهینیان که با حسن تدبیر عمران بن شاهین و با بهره گرفتن از موقعیت جغرافیایی بطایح، بارها توانست حملات سلاطین آل بویه را دفع کند، در نتیجه اختلافات خانوادگی تضعیف و با کودتای سرداران سپاه منقرض شد در حالی که دستآوردهای قابل توجهی برای بطایح بر جای گذاشت.
نتیجه عمران بن شاهین با استفاده از ناتوانی دستگاه خلافت عباسی و دولت آل بویه بر منطقه بطایح مسلط شد و با کمک عوامل دیگر، مانند صعب الوصول بودن منطقه، نارضایتی و روحیه عصیانگری مردم آن و نیز با در پیش گرفتن سیاست رعیتپروری و مدارا توانست با وجود مسائل و مشکلات زیاد، نظیر نداشتن مشروعیت و شهره بودن به دزدی و راهزنی، در مقابل دشمنان به خوبی مقاومت کرده و به مدت 40 سال فرمانروایی کند."