Abstract:
بناهای مذهبی بهویژه در طول تاریخ معماری اسلامی ایران،از شاخصهای مهم شهری شمرده میشده،و این خود،انعکاسی از فرهنگ عمیق مذهبی در ساختار اجتماعی مردم بوده است و یگانه واحد نمونه معماری اسلامی است که از نخستین روزهای اسلام در ایران پدید آمده است. معماری مساجد دوره قاجار افزون بر این که ادامه معماری مسجدسازی دورههای پیشین است،مشخصههای معماری خاصی دارد که باعث وجه تمایز و تشخیص معماری مساجد دوره قاجار از دورههای پیشین بهویژه صفوی شده است. قدمت ساخت مسجد در شهرستان ملایر،با توجه به آثار معماری باقیمانده به دوره قاجار میرسد و از ساخت مسجد در دورههای پیش از قاجار اطلاعی در دست نیست.در شهرستان ملایر،دو نوع سبک مسجدسازی وجود دارد:1.مسجد ایواندار؛2.مسجد شبستانی. از نوع اول،یک مسجد در شهرستان ملایر بنا شده،و از نوع دوم، سه مسجد باقی مانده است.نوع اول به شیوه سبک معماری مساجد جامع دوره قاجار است،و مساجد نوع دوم،ادامه سبک مسجدسازی صدر اسلام است که این نوع را بخش خصوصی و افراد خیر و نیکوکار احداث کردهاند؛به همین سبب این مساجد،فاقد تزیینات جالب توجه است.
Machine summary:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر شماره 1 نمای ورودی مسجد جامع جنب بازار قدیمی ملایر مآخذ:فاطمی؛سیمای گردشگری استان همدان،0831 ویژگیهای معماری مساجد دوره قاجار:این مشخصهها،سه ورودی حجیم در وسط سه جبهه شرقی،غربی و شمالی است.
مسجد جامع شیخ الملوک(تصویر شماره 1) این بنا در پشت بازار ملایر واقع شده که طبق کتیبه سردر ورودی آن، در سال 6221 هجری قمری فرزند فتحعلی شاه قاجار به نام شیخعلی میرزا آن را ساخته است.
طبق آنچه گفته شد، ساختن منارههای کوچکتر از دورههای قبل،خاص دوره قاجار است که ما در بالای سردر ورودی اصلی این بنا دو مناره کوچک و باریک آجری را شاهد بودیم(تصویر شماره 2)که قابل مقایسه با منارههای همعصر خود ازجمله مسجد جامع همدان است.
این بنا از لحاظ معماری،زیباترین و کاملترین بنایی بوده که سبک معماری دوره قاجار شهرستان ملایر را بیان میکرده و درحالحاضر،اثری از آن باقی نمانده،و بهجای آن،مسجدی با سبک و اصول دوره معاصر ساخته شده است؛چرا که در مساجد دیگر شهرستان ملایر چندان توجهی به تزیینات و هنرهای کاربردی نشده است.
مسجد دارای حیاطی به مساحت تقریبی 861 متر مربع است که در قسمت جنوبی آن یک اتاق کوچک بهصورت انباری وجود دارد که در کنار آن (به تصویر صفحه مراجعه شود) (تصویر شماره 6) سردر آجرکاریشده ورودی دالان مسجد پارک(عکس از نگارنده) (به تصویر صفحه مراجعه شود) (تصویر شماره 7) طاقهای هلالی مسجد پارک(عکس از نگارنده) (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر شماره 8 قسمت سکومانند شبستان مسجد پارک(عکس از نگارنده) (به تصویر صفحه مراجعه شود) (تصویر شماره 9) محراب آجری مسجد پارک(عکس از نگارنده) راهپلهای برای دستیابی به پشتبام قرار گرفته است."