Abstract:
بهطور کلی،«پلورالیسم»دستکم متضمن سه مدعای مهم است: مدعای اول:در عالم واقع تنوع و تکثری بالفعل وجود دارد. مدعای دوم:این تنوع و تکثر را نمیتوان به وحدتی فروکاست. مدعای سوم:این تنوع و تکثر عقلا مجاز است و لذا باید آن را به رسمیت شناخت. بحث درباره«پلورالیسم دینی»دستکم در سه سطح مطرح میشود:تجربه دینی،اعتقادات دینی و اعمال و مناسک دینی. در این نوشتار خواهم کوشید با نیم نگاهی به بحث جامعی مدنی که عنصر مقوم پلورالیسم است، گزارشی از روند شکلگری گفتمان کثرتگرایی دینی در نزد نواندیشان دینی ارائه کنم. ***
Machine summary:
"روشنفکران دینی و شکلگیری جامعه مدنی مهمترین سؤالاتی که در بحث از نسبت نواندیشان دینی و جامعه مدنی قابل طرح هستند عبارتند از اینکه: آیا نو اندیشان دینی به شکلگیری جامعه مدنی کمک کرده یا میکنند یا به تضعیف آن؟آیا تقویت وجوه اجتماعی دین ضرورتا به تقویت جامعه مدنی میانجامد؟ باورهای دینی چه رابطهای با نهادها و تشکلهای جامعه مدنی دارد؟نو اندیشان دینی به تقویت دولت در برابر جامعه مدنی کمک کردهاند یا به تقویت جامعه مدنی در برابر دولت؟نو اندیشان دینی چه نقشی در شکلگیری، (به تصویر صفحه مراجعه شود) اصلاح یا تقویت نهادها و تشکلهای دینی داشتهاند؟آیا نواندیشان دینی را میتوان محصول بسط مدنیت در کنار ضعف نهادهای مدنی در ایران دانست؟کدام یک از تعابیر مورد تأکید نو اندیشان دینی(مثل تعهد،اختیار،انجمن و...
آن دسته از نوگرایان که از نظام سنتی آموزش دینی برآمدهاند یا به نحو ایدئولوژیک به دین نگاه میکنند،نمیتوانند حقوق مدنی افراد را به رسمیت بشناسند،زیرا گروه اول در چارچوب نگاه فقهی و تکلیفی به انسان،بسیاری از این حقوق را که از متن فقه بر نیامدهاند به رسمیت نمیشناسند.
سروش از کثرتگرایی دینی نتیجه میگیرد: «پلورالیسم فهم متون دینی مدلول روشنی که دارد این است که هیچ تفسیر رسمی و واحد از دین و لذا هیچ مرجع و مفسر رسمی از آن وجود ندارد.
شبستری میکوشد برای خواننده فارسی زبان متدین توضیح دهد که هرمنوتیک چیست و مسائل و مباحث عمده آن کدامند و بدین ترتیب نشان دهد که آشنایی با هرمنوتیک برای تأملات دینی ضروری است و این آشنایی میتواند نسبت دینداران را با تفسیرهای مفسران از دین تغییر دهد."