Abstract:
تفسیر فقهی قلائد الدرر فی بیان آیات الاحکام بالاثر، اثر احمد بن اسماعیل جزایری،
فقیه و مفسر بلندآوازة امامیه، در قرن دوازدهم هجری، از آثار ارزشمند امامیه در
عرصة تفسیر آیات الاحکام به شمار میرود. اهمیت این اثر از تأکید و تکیة فراوان
مؤلف آن بر بهکارگیری احادیث و آموزههای اهل البیت? در تفسیر آیاتالاحکام نمایان
میشود. تعامل شایستة جزایری با انبوه روایات واردشده و ارائة نمونة معتدلی از
تفسیر فقهی ـ روایی، این کتاب را از دیگر آثار
Machine summary:
"جزایری در بیشتر موارد، آیة مورد نظر را به صورت کامل مینگارد، اما در برخی موارد، آیه را به طور خلاصه ذکر میکند[1] و گاهی نیز آیات را با توضیحات تفسیری آنها به صورت مزجی میآورد؛ برای نمونه، در موردی چنین نگاشته است: ?یا أیها النبی قل لأزواجک إن کنتن تردن الحیوة الدنیا وزینتها أی السعی و النعم فیهاـ فتعالین أمتعکن أی أعطیکن متعی الطلاقـ و أسرحکن سراحا جمیلا أی فراقا بلا مشاجری?.
اسباب نزول نزول قرآن کریم تدریجی و در برخی آیات به دنبال رخدادی ویژه بوده است؛ از این رو، برای دانستن معنا و تفسیر کامل آیات به آگاهی از سبب نزول آنها نیازمندیم، اما ایرادهایی مانند ضعف سندی و تضاد دلالی روایات موجود، راه دستیابی به شأن نزول درست را ناهموار میسازد؛[7] بنابراین، چگونگی، نقل، پذیرش، رد یا نقد این روایات، عنصر تعیینکنندهای در ارائة معنای درست آیه و میزان درستی کار مفسر به شمار میرود.
[3] تبیین و توضیح وجوه مختلف قرائات با تکیه بر جنبه ادبی آنها، ورود در معرکة آراء و گزینش همراه با استدلال و سرانجام، استوارسازی استنباط احکام فقهی با قرائت برگزیده از دیگر ویژگیهای این کتاب است؛ برای نمونه، جزایری به دنبال آیة ?فاعتزلوا النساء فی المحیض?[4] با تکیه بر قرائت مشهور مینویسد: «پایان زمان حرام بودن نزدیکی با زن در حال حیض هنگامی است که دیگر خون نبیند؛ هرچند غسل نکرده باشد».
[5] او استنباط فقهی دیگران را نیز که با استناد به وجوه قرائت بیان شده است، به دقت نقل و نقد میکند؛ برای نمونه، ذیل آیة ?یسئلونک عن المحیض?[6] مینویسد: «شیخ در تهذیب با استناد به قرائت مشدد، به امکان استنباط وجوب غسل حیض از قرآن، حکم داده است، اما وجه این سخن روشن نیست»."