Abstract:
بررسی رابطه تقاضای نهایی و واسطه ای انرژی با رشد اقتصادی در ایران در دوره 1346-1383
بهبودی داوود*,متفکرآزاد محمدعلی,خلیل پور افشین
* گروه اقتصاد، دانشگاه تبریز
با توجه به این که ایران کشوری سرشار از منابع غنی و گسترده انرژی است، تعیین رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی می تواند در تبیین سیاست های بخش انرژی کمک موثری به سیاست گذاران کند. از دیر باز در دیدگاه مکاتب مختلف اقتصادی، منابع طبیعی، سرمایه و نیروی کار از مهم ترین عوامل موثر بر رشد اقتصادی به شمار می آمدند. در نظریه های جدید رشد، عامل انرژی نیز به الگوها وارد شده است. در این زمینه مقاله حاضر با توجه به ارتباط نزدیک بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی، به بررسی رابطه بین مصرف نهایی انرژی در بخش خانگی و تجاری (به عنوان تقاضای نهایی انرژی) و بخش های صنعت، حمل و نقل و کشاورزی (به عنوان تقاضای واسطه ای انرژی) از یک سو و رشد اقتصادی ایران از سوی دیگر طی سال های 1346-1383، با استفاده از روش های آزمون علیت گرنجر استاندارد و تصحیح خطا پرداخته است. نتایج حاصل از علیت گرنجر استاندارد نشان دهنده این است که یک رابطه علیت گرنجری یک طرفه از تقاضای نهایی انرژی به رشد اقتصادی و یک رابطه علی دو طرفه بین رشد اقتصادی و تقاضای واسطه ای انرژی وجود دارد. نتایج حاصل از برآورد مدل های تصحیح خطا نیز نشان می دهد که در کوتاه مدت و بلند مدت، رابطه علیت گرنجری دو طرفه بین تقاضای نهایی انرژی و رشد اقتصادی و هم چنین بین تقاضای واسطه ای انرژی و رشد اقتصادی وجود دارد.
Machine summary:
"(جدولشمارهی یک) برای بررسی رابطهی علیت گرنجری بین تقاضای نهایی انرژی و رشد اقتصادی از یکمدل خود رگرسیونبرداری شامل متغیرهای نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (PDGR) ، (KP) و نرخ رشد نیروی کار (LR) ،در قالب معادلات(6 و 7)استفاده شده که وقفهیآن نیز با توجه به معیار آکائیک (CIA) برابر یک است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) -2-5-نتایج حاصل از برآورد مدلهای تصحیح خطا نتایج آزمون علیت گرنجری کوتاهمدت و بلندمدت با استفاده از یک مدل تصحیحخطای به شکل معادلات 14 و 15 که در آنها نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (PDGR) نرخ رشد تقاضای نهایی انرژی (TNDSRR) نرخ رشد موجودی سرمایه کل اقتصاد (KP) و نرخ رشد نیروی کار (LR) است،با این تفاوت که در معادلهی 14 (PDGR) متغیر وابسته و معادلهی 15 (TNDSRR) متغیر وابسته میباشد و وقفهی بهینهیمتغیرها با استفاده از معیار آکائیک برابر یک بوده است5.
(جداول شماره شش و هفت) (به تصویر صفحه مراجعه شود)همچنین نتایج آزمون علیت گرنجری کوتاهمدت و بلندمدت با استفاده از مدلتصحیح خطا به شکل معادلات(16 و 17)را در حالتهایی که در معادلهی 16 نرخرشد تولید ناخالص داخلی متغیر وابسته و نرخ رشد تقاضای واسطهای انرژی متغیرمستقل(و در معادلهی 17 برعکس)بوده،و وقفهی بهینهی متغیرها نیز با استفاده ازمعیار آکائیک برابر یک بوده است بیانکنندهی این است که در کوتاهمدت با توجه بهمعنیدار بودن ضرایب متغیرهای PDGRD و DORPRD یک رابطهی علیتگرنجری دوطرفه بین تقاضای واسطهای انرژی و رشد اقتصادی وجود دارد."