Abstract:
در مورد علم و ارزش آن از دیدگاههایمتفاوتی بحث و بررسی به عمل آمدهم است.اما دیدگاه عرفان در مورد علم،از ویژگی خاصی برخوردار است،در این مقاله،سعی شده است که علم از منظر چند تن از بزرگان عرفان،به ویژه مولانا به عنوان یکی از بزرگترین عارفان اسلام مورد مداقه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد که در این خصوص عقاید مولانا،در مورد جنبههای مختلف علم با تکیه برمثنوی معنوی همراه با ذکر شواهد و تجزیه و تحلیل آنها مطرح شده است.مباحثی که در این نوشتار بدان پرداخته شده عبارتند از:انواع علم-تقلید-مقلد-آفت تقلید-علم تقلیدی-ظن و یقین-علم تحقیقی و در پایان نتیجهگیری. آنچهکه به عنوان نتیجه بحث قابل ذکر است،این است که دیدگاه عرفا،به ویژه مولانا،در خصوص علم این است که علوم فی نفسه بد و ناپسند نیستند و اگر گاهی به مذمت برخی از علوم پرداخته میشود؛مذمت عوارض ناشی از آن علوم است نه خود علوم.عوارضی همچون حسد،کبر،غرور و...که گریبانگیر بخری از عالمان علوم میشود،نکوهش شده است وگرنه نفس علم در هر دیدگاهی از جمله عرفان،از ارزش ویژهای برخوردار است.
Machine summary:
دیگری علم الهی و عقل دوم که بخشش یزدان است و چون چشمهای در جان جاری است و این همان است که طبق آیه قرآن «و علّمناه من لدنّا علما» (کهف آیه 56)از آن به علم لدنّی تعبیر میشود: عقل دو عقل است اول مکسبی که درآموزی چو در مکتب صبی از کتاب و اوستاد و فکر و ذکر از معانی و ز علوم خوب و بکر عقل دیگر بخشش یزدان بود چشمه آن در میان جان بود چون ز سینه آب دانش جوش کرد نه شودگنده نه دیرینه،نه زرد ور ره نبعش بود بسته چه غم کو همی جوشد ز خانه دمبهدم عقل تحصیلی مثال جویها کان رود در خانهای از کویها راه آبش بسته شد،شد بینوا از درون خویشتن جو چشمه را (4/0691) تقلید: مسأله تقلید و به ویژه علم تقلیدی از نظر مولانا،جایگاهی مهم دارد.