Abstract:
پایداری نسبی ازدواج خویشاوندی در دهه های پیشین لزوم مطالعه ویژگی ها و روند تغییرات این الگوی رایج ازدواج در ایران را آشکار می سازد. مقاله حاضر، با استفاده از تحلیل ثانویه داده های «طرح آمارگیری از خصوصیات اجتماعی - اقتصادی خانوار، 1380»، تفاوت های بین نسلی ازدواج خویشاوندی را مطالعه می نماید. بدین منظور، الگوهای رفتاری و نگرشی فرزندان (نسل دوم) در مورد ازدواج خویشاوندی بررسی گردیده و با الگوی ازدواج خویشاوندی والدین (نسل اول) مقایسه می گردد. یافته های مطالعه بیانگر این است که تفاوت های بین نسلی در مورد ویژگی های فردی به کاهش مطلوبیت و رواج ازدواج خویشاوندی در میان نسل دوم منجر نگردیده است. از سوی دیگر، اگرچه تاثیرپذیری الگوی رفتاری و نگرشی دو نسل از جریان های مدرنیزاسیون و شهرنشینی نشان داده شده است، رابطه مشابه قومیت با الگوی ازدواج دو نسل از تاثیر پایدار الگوهای فرهنگی بر ازدواج خویشاوندی در ایران حکایت می نماید. رابطه الگوهای رفتاری و نگرشی فرزندان با الگوی ازدواج والدین و نیز تاثیر تفاوتی ویژگی های والدین بر نگرش فرزندان دختر و پسر از دیگر نتایج به دست آمده می باشد.
Machine summary:
نتایج مطالعات انجام شده با نشان دادن رواج بیشتر ازدواج خویشاوندی در میان افراد بروخوردار از ویژگیهای سنتی(روستاییان،همسران متعلق به پایگاه اجتماعی-اقتصادی پایین و برخوردار از سن ازدواج و سطح تحصیلی پایین)میتواند فرض تأثیر جریان مدرنیزاسیون بر الگوهای ازدواح را با توجه به ویژگیهای فردی همسران مورد تأیید قرار دهد(بیتلز،4991 و 1002؛خلات و حلابی،6891؛حسین و بیتلز،9991).
بررسی ویژگیهای همسران خویشاوندی که به گروههای همدوره ازدواجی متفاوت تعلق داشته و یا به عبارتی دیگر در دهههای مختلف ازدواج نموده بودند،در تأیید یافتههای مطالعات پیشین نشان داد که رواج ازدواج خویشاوندی در میان افرادی که در روستا متولد گردیده،دارای سطح تحصیلی و سن ازواج پایینتری بوده و از ازواجی ترتیب یافته برخوردار بودهاند بیشتر بوده است.
مقالهء حاضر،با به کارگیری رویکردی دیگر در تحلیل نسلی (Generational Analysis) ،با در نظر گرفتن تفاوتهای بین نسلی در مورد برخی ویژگیهای فردی و نیز الگوی ازدواج خویشاوندی دو نسل(والدین فرزندان)،به بررسی الگوهای رفتاری و نگرشی نسل دوم(فرزندان خانوارها)در رابطه با ازدواج خویشاوندی و عوامل مرتبط با آن از جمله تأثیرپذیری چنین الگوهایی از الگوی ازدواج نسل اول(والدین) میپردازد تا تصویر جامعهتری از چگونگی تغییر این الگوی ازدواج در ایران فراهم نماید.
با در نظر گرفتن این مطلب که به ترتیب 12 و 82 درصد والدین و فرزندان ازدواج کرده خانوارها با خویشاوند نزدیک خود ازدواج نمودهاند و مقایسهء ارقام یاد شده با یافتههای این بخش میتوان چنین نتیجهگیری نمود که نگرش نسل دوم(فرزندان)در مورد ازدواج خویشاوندی نزدیک همچون رفتار این نسل،نسبت به نسل اول(والدین)نه تنها تغییری در جهت کاهش ازدواج خویشاوندی نشان نمیدهد بلکه میتوان افزایش اندکی را نیز در مطلوبیت و وقوع این الگوی ازدواج مشاهده نمود.