Abstract:
نام دارند.آثار مربوط به دین مانی از واحهی ترفان به دست آمدهاند؛این آثار به خط مانوی نوشته شدهاند.زبانی را که در نوشتههای مانویان به کار رفته،فارسی میانهی ترفانی یا فارسی میانهی مانوی نامیدهاند. آثار مانویان به فارسی میانه و پهلوی اشکانی،قطعهقطعه هستند و آثار مانوی،از نظر محتوا به چهار دسته تقسیم میشوند:1.آثاری که از آفرینش گفتوگو میکنند،2.نامهها،3.شعرهایی که در ستایش خدا،ایزدان،مانی و بزرگان دین مانی سروده شدهاند،4. دعاها و اندرزها.اشعار مانوی با شعرهای فارسی دو تفاوت کاملا ظاهری دارد و شباهتهای بسیار ژرف و ریشهای.تفاوت،یکی در وزن است و دیگری در قافیه.وزن این اشعار عروضی نیست و قافیه به معنی عرفی آنکه میشناسیم،مطلقا دیده نمیشود. وزن این اشعار هجایی است و در این نوع وزن،تنها،تعداد هجاهای هر مصرع معتبر است،نه بلندی و کوتاهی و نیز طرز قرار گرفتن و نظم خاص آنها.
Machine summary:
"-e?n از *-aina ایرانی باستان مشتق شده است و به اسم میپیوندد.
-ag از *-aka ایرانی باستان مشتق شده است و به مادهی مضارع میپیوندد و اسم را میسازد.
»فعل ماضی سوم شخص مفرد و مادهی ماضی جعلی است.
ha?wsa?r :قید تشبیه،1: کسرهی اضافه،سهولت تلفظ به کار برده شده است و t :ضمیر شخص متصل در حالت غیر فاعلی.
hu- از *hu- ایران باستان مشتق شده است و به معنی خوب است و صفت را میسازد.
mae?s?a- mihrba?n :«مهربان»(در اصل:نگاهبان پیمان» ba?n از *pa?na- ایرانی باستان مشتق شده است و به اسم افزوده میشود و اسم یا صفت دیگری به معنی «نگاهبان،محافظ...
-ge?n این پسوند از اسم صفت میسازد: اوستایی و فارسی باستان: .
»فعل ماضی سوم شخص مفرد و مادهی ماضی است.
»فعل ماضی سوم شخص مفرد و مادهی ماضی است.
»فعل ماضی سوم شخص مفرد و مادهی ماضی است.
-L?g پسوندی است مشتق از-* L?ka ایرانی باستان و برای ساختن صفت از اسم به کار میرود.
-gar از kara ایران باستان مشتق است که برای ساختن اسم فاعل از اسم و صفت به کار برده میشود.
فعل ماضی سوم شخص مفرد و مادهی ماضی جعلی است.
ب)شعرهای جامعهی مانوی در آفرینش و ستایش خدای بزرگ،خدایان و بزرگان دین مانی و در شوق وصال عاشق(روح اسیر شده در ماده)به معشوق (خدای بزرگ که نور مطلق است)سروده شدهاند و از این حیث،به شعرهای عطار و مولوی و حافظ میمانند.
ن)واژگانی چون "me?s?a?n" «میشها»، "warraga?n" «برهها»، "sa?rt" «کارون»، "ispa?d" «سپاه»، "gund" سپاه،جند، "zahag" «فرزند»، "frazind" «فرزند»استعارهای است برای امت مانوی و پیروان مانی."