Abstract:
اخلاق و تربیت اخلاقی از منظر رویکرد دل مشغولی: جایگزینی برای رویکرد کولبرگی
غفاری ابوالفضل*
* دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی
در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی و مرور دیدگاه کولبرگی، زمینه لازم برای معرفی رویکرد اخلاقی دل مشغولی که یکی از پر طرفدارترین رویکردهای معاصر در مورد اخلاق و تربیت اخلاقی است، فراهم شود. بر این اساس، پس از معرفی مکتب تکلیف گرایی، که زیربنای فلسفی دیدگاه کولبرگ، محسوب می شود و پس از مروری بر مکتب عاطفه گرایی که زیربنای فلسفی دیدگاه دل مشغولی به شمار می رود، رویکرد دل مشغولی در اخلاق به اجمال معرفی شده است و در ادامه با استفاده از دیدگاه های بزرگترین مدافعات کنونی اخلاق دل مشغولی، این رویکرد معاصر توصیف شده است. مقایسه رویکرد کولبرگی و رویکرد دل مشغولی و نیز رویکردهای مردانه و زنانه در اخلاق، به دنبال این بخش آمده است. در انتها چهار مولفه مهم تربیت اخلاقی از منظر رویکرد دل مشغولی (یعنی سرمشق دهی، گفتگو، تکلیف و تایید) مورد اشاره واقع شده اند.
Machine summary:
اخلاق و تربیت اخلاقی از منظر رویکرد دلمشغولی2:جایگزینی برای رویکرد کولبرگی دکتر ابو الفضل غفاری1 چکیده در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی و مرور دیدگاه کولبرگی2،زمینه لازم برای معرفی رویکرد اخلاقی دلمشغولی4که یکی از پر طرفدارترین رویکردهای معاصر در مورد اخلاق و تربیت اخلاقی است،فراهم شود.
علاوه بر این،چنانکه در فلسفه وجودی بر عمل و تأمل بعنوان دو مورد از مؤلفههایی که برای تحقق خویش لازم است،اشاره میشود،در تربیت اخلاقی در رویکرد دلمشغولی نیز،گفتگو در مورد دلمشغولی که منجر به وارسی و تأمل در اعمال خود و دیگران میشود و نیز عمل یا تمرین دلمشغولی با مشارکت در اعمالی چون خدمات اجتماعی،به پرورش افراد دلمشغول کمک میکند.
البته از نظر نادینگز،زبان مورد استفاده شخص برای تبیین آنچه انجام میدهد و اینکه چرا آن کار را میکند ممکن است وابسته به تحول اخلاقی باشد اما رفتار اخلاقی و صورت و صورتبندی عقلانی آن مترادف نیستند(نادینگز،2991 ب: 54-64).
بطور مثال در دلمشغولی در حوزه درونی(نسبت به اطرافیان)،نادینگز خاطر نشان میسازد که جای فاعل دلمشغولی و فرد مورد دلمشغولی در شرایط دیگر میتواند تغییر یابد،در حالیکه این امر در دلمشغولی برای جانوران و گیاهان عملی به نظر نمیرسد؛هرچند که آرایی وجود دارد که بعضی از حیوانات،بعنوان نمونه سگها،از این قاعده مستثنی میباشند.
در سرمشقدهی این خطر وجود دارد که سرمشق حین یک رفتار دلمشغولانه واقعی،به جای توجه (1) Modeling (2) Character Education به رفتار واقعیاش«به عنوان یک شیوه بودن در جهان»1که میتواند برای فرد مورد دلمشغولی سودمند یا کمککننده باشد،ممکن است متأثر از نقش خود بعنوان یک سرمشق شود.