Abstract:
پس از شاه عباس اول،نوهاش،شاه صفی،به سلطنت رسید.در دورهء سلطنت وی،کشمکشهایی بسیار میان ایران و عثمانی درگرفت.سرانجام«معاهدهء زهاب»میان شاه صفی و سلطانمراد چهارم در سال 9401 هجری قمری برابر با 9361 میلادی بسته شد.این معاهده پیامدهایی را برای ایران داشت؛از جمله جدا شدن بغداد و بینالنهرین از پیکر ایرانزمین.
از آنجا که این معاهده در متنهای تاریخی به صورتهای گوناگون و نقل شده است،بنا به اهمیت سیاسی و تاریخی آن،در این نوشته کوشش شده است متنهای مختلف با هم مقایسه شده و متن پیراسته و بیشبههای از آن،نشان داده شود.
Machine summary:
"تاریخی آن،در این نوشته کوشش شده است متنهای مختلف با هم مقایسه شده و متن پیراسته و بیشبههای
شاه صفی به هنگام نشستن بر تخت پادشاهی هجده سال داشت و همهء عمر خود را در
ننگینترین رویدادهای دورهء شاه صفی این بود که وی در حال مستی ملکه را با «پنج و شش
پایههای حکومت،سرانجام شکست ایران از عثمانی و بسته شدن معاهدهء زهاب را به سال 9401 ق.
به این ترتیب سپاه عثمانی در آذربایجان کاری از پیش نبرد و در بغداد نیز با مقاومت
ایروان را نیز از محاصرهء دشمن بیرون آورد و بدینگونه سلطان عثمانی این بار هم ناکام ماند.
این صلح،بغداد به دست امرای آل عثمان افتاد و ایروان از تعرض سپاه عثمانی در امان ماند.
نمایندهء ایران در این هنگام محمد قلی خان بود.
در متن ترکی عباسنامه در مورد محتوای این معاهده چنین آمده است:
متأسفانه اصل معاهدهء زهاب نه در آرشیوهای ایران موجود است و نه در عثمانی.
برای نمونه در متن منتظم ناصری در مقدمه از شاه صفی تعریف و توصیف بسیار
شده است،در حالی که در متنهای دیگر،به ویژه در کتاب خلاصة السیر که در زمان شاه صفی نوشته
آمد تجار و مسافران و دوستی میان مردم ایران و عثمانی ذکر شده که متنهای دیگر این فراز را
این سازشنامه که در محل زهاب به دستور شاه صفی و سلطانمراد چهارم در سال
غربی کشور به مدت هشتاد سال و از همه مهمتر،تثبیت حاکمیت ایران بر شهر و قلعهء بسیار مهم
بارها میان ایران و عثمانی دست به دست شده بود و تصرف آن برای هر دو کشور اهمیتی ویژه"