Abstract:
ابن سینا فیلسوفی است که در حیطه اسلامی،از آموزههای ارسطویی قرائت مجددی ارائه داده است و ازاینرو،نهتنها شارح ارسطو،بلکه خود،فیلسوف بزرگ و برجستهای به شمار میرود.تلاش در نشاندادن تلائم باورهای دینی با یافتههای عقلانی از جمله دغدغههای ذهنی ابن سینا بوده،هرچند این مسأله در بسیاری از موارد،به صراحت در آثارش ذکر نگردیده است،اما توجه به نوشتههایش مؤید این ادعاست.در عین حال در برخی از مباحث فلسفی همچون مسأله نبوت،معاد جسمانی و نیز عرصه اخلاق،شاهد برترنشاندن آموزههای دینی بر یافتههای عقلی و یا حکم به توقف عقل در برخی از این ساحتها از سوی شیخ هستیم.این امر نشان میدهد که ابن سینا،نه یک فیلسوف عقلگرای صرف بلکه یک فیلسوف عقل-ایمانگراست.
Machine summary:
"ابن سینا به عنوان فیلسوف مشایی همواره به عنوان یکی از افراد شاخص رویکرد قرینهگرایانه سنتی معرفی میشود،و این بدان معناست که ظاهرا باید او را در عرصه بحث«عقل و ایمان»از طرفداران عقل و فیلسوفی عقلگرا در نظر گیریم؛اما توجه به نوشتههای او در موضوعات مختلف از جمله نبوت،معاد جسمانی و اخلاق،این حقیقت را برای ما روشن میسازد که او در مواردی قائل به توقف عقل و برترنشاندن آموزههای دینی بوده است.
یکی از معانی عقل که ابن سینا بدان اشاره کرده و در این مقاله نیز مورد نظر است،قوهای است از قوای نفس ناطقه که منبع صدور علم است.
خداوند به اعتبار اینکه ذاتش برای خودش،هویتی مجرد از ماده است، عاقل ذاتش است و ذاتش از آنجا که مجرد است معقول هم هست و بدین ترتیب اتحاد عقل و عاقل و معقول در علم واجب به ذات،به اثبات میرسد(ابن سینا، 0041 هـ،ص 283).
ابن سینا در فصل ششم از مقاله هشتم شفا پس از اثبات صفات ذکرشده و بیان اینکه خداوند فوق تمام،حق و عقل محض است و نیز با ذکر دلایلی در خصوص هر یک از صفات،مطلب خویش را با آیه «کل شیء هالک الا وجهه» (قصص، 88)خاتمه میدهد(همو،ص 083-882).
میدانیم که روش هندسی روشی برهانی است که استفاده ابن سینا از آن در مباحث مربوط به توحید ذات واجب،صفات و نیز اثبات وجود خداوند نشان از عقلگرایی او در این دسته از مباحث الهیاتی میباشد هرچند که مطلوب او خدای معرفی شده در قرآن است."