Abstract:
بدون تردید و مبالغه،هگل یکی از بزرگترین فلاسفه اروپایی در دوران معاصر بوده و کتاب«پدیدارشناسی روح»نیز نه تنها مهمترین اثر فلسفه وی که از جمله آثار مهم فلسفی دوران اخیر است.بنابراین از آنجایی که گفتار «خدایگان و بنده»کلید فهم کتاب مذکور است،لذا نگارنده سعی کرده تا به اجمال پیام اصلی هگل را در این گفتار به وضوح بنمایاند. به نظر میرسد که رابطهء میان خدایگان و بنده نخستین مرحلهء سیر اندیشه بشر و مقدمه رسیدن انسان به خودآگاهی و عقل است.بهطور خلاصه باید گفت،اگرچه در این گفتار،وجود ارباب را برای سیر تحول اندیشه و زندگی اجتماعی بشر لازم میشمارد،اما معتقد است آن که سرانجام از زندگی خویش راضی و خشنود و پیروز واقعی میدان کارزار است نه ارباب تنپرور و کارفرما که بندهء کارگر و زحمتکش است.
Machine summary:
"ممکن است در اینجا این گمان رود که هگل به جانبداری از ارباب در مقابل بنده و رعیت میپردازند آن چنان که پارهای از مفسرین فلسفه هگل چنین پنداشتهاند،اما در حقیقت اینطوری نیست؛زیرا هگل میگوید:ارباب بعد از رسیدن به مقام اربابی آرزو میکند که ارجش به عنوان ارباب از جانب کسی و انسانی و نه چیزی شناخته شود، ولی بنده برای ارباب در حکم یک حیوان یا شیء است و لذا اگرچه بنده ارج ارباب را میشناسد و او را به اربابی قبول میکند،اما ارباب به آرزوی خویش و خشنودی واقعی نرسیده؛زیرا ارجش از جانب بندهای که در حکم شیء و حیوان است شناخته شده،نه از جانب بندهای که در حکم انسان است.
با این حساب،انسان کاملی که قطعا آزاد و خشنود از وضعیت خویش است،بندهای است که بندگیاش را بهطور جدلی رفع کرده باشد؛زیرا که،وضعیت اربابی به دلیل تنبلی و تنآسایی به بنبست میانجامد،ولی حالت بندگی به دلیل کار و کوشش،سرچشمهء همه گونه پیشرفت انسانی و اجتماعی و تاریخی است و تاریخ هم عبارت است از بندهء کارگر(همان،06- 95).
در این مرحله،انسان به دینپناه میبرد تا یگانگی روح خویش را باز جوید،ولی چون با عاطفهء دینی در میآمیزد رنج و تلخی دوپرگی روح را بیشتر احساس میکند،به همین خاطر به عقل میرسد و به یاری آن با واقعیت یگانه میشود و این همزمان با آغاز دورهء اصلاح و رستاخیز فکری(رنسانس)در تاریخ اروپاست که به عقیدهء هگل نشانگر آغاز«حکومت مطلق عقل»بر زندگی آدمی است(هگل،4531، 41-21)."