Abstract:
هدف اصلی پژوهش حاضر عبارت است از ارزیابی تاثیر متقابل ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه بر عملکردهای قلبی – تنفسی. بدین منظور درجه حرارت بدن، حداکثر اکسیژن مصرفی، ضربان قلب، و فشار خون قبل و بعد از فعالیت اندازه گیری شد. 20 نفر از دانشجویان دختر رشته تربیت بدنی دانشگاه اصفهان برای شرکت در تحقیق انتخاب شدند (سن 21.5±2.5= سال، قد 1.64±1.03= متر، وزن 57.2±4.8= کیلوگرم). همه آزمودنیها دارای سیکل عادت ماهیانه طبیعی و منظم با دوره 26-30 روز بودند و هیچ یک از آنها حداقل 4 ماه قبل از شرکت در آزمون، هیچ نوع داروی هورمونی و جنسی از جمله داروی ضد بارداری مصرف نکرده بودند و قبل از شرکت در آزمون هیچ گونه آسیبی ندیده بودند.
قبل از اجرای آزمون اصلی، همه آزمودنیها 2 جلسه آشنایی را برای به حداقل رسانیدن تاثیرات یادگیری و افزایش پایایی اندازه گیری دقیقا شبیه به آزمون اصلی در آزمایشگاه اجرا کردند. آزمون اصلی در ساعات 06:00و 18:00 و در مراحل فولیکولی و لوتئینی سیکل عادت ماهیانه اجرا شد. درجه حرارت بدن 30 دقیقه قبل از انجام سایر تستها در حالت استاندارد اندازه گیری شد. شاخصهای قلبی - تنفسی شامل ضربان قلب و فشار خون قبل و بعد از فعالیت، همچنین حداکثر اکسیژن مصرفی با اجرای پروتکل فزاینده بروس اندازه گیری شد. برای ارزیابی تاثیر ریتم روزانه، سیکل عادت ماهیانه، و اثر متقابل دو ریتم روزانه و ماهانه بر متغیرهای مورد نظر از تجزیه و تحلیل آماری تحلیل واریانس دوطرفه (ANOVA) استفاده شد.
درجه حرارت بدن به طور معناداری از ساعت 06:00 تا 18:00 به اندازه 0.8 درجه سانتی گراد افزایش داشت. ریتم روزانه تاثیر معناداری بر حداکثر اکسیژن مصرفی داشت، به طوری که در ساعت 18:00 نسبت به 06:00 به میزان 2.6 میلی لیتر بر دقیقه افزایش نشان داد. ریتم روزانه همچنین تاثیر معناداری بر ضربان قلب قبل و بعد از فعالیت داشت، به طوری که در ساعت 18:00 نسبت به 06:00 به ترتیب 8 و 4 ضربه در دقیقه بیشتر بود. ریتم روزانه، همچنین برای فشار خون سیستولیک قبل و بعد از فعالیت مشاهده شد، به طوری که در ساعت 18:00 به ترتیب 6 و 4.8 میلیمتر جیوه بالاتر از ساعت 06:00 بود. سیکل عادت ماهیانه معنادار در درجه حرارت، ضربان قلب قبل و بعد از فعالیت با مقادیر بالاتر در مرحله لوتئینی نسبت به فولیکولی و در حداکثر اکسیژن مصرفی، فشار خون سیستولیک قبل از فعالیت و بعد از فعالیت با مقادیر بالاتر در مرحله فولیکولی نسبت به لوتئینی مشاهده شد. در فشار خون دیاستولیک قبل و بعد از فعالیت ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه معنادار مشاهده نشد. تاثیر متقابل ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه تنها در درجه حرارت معنادار بود. نتایج به دست آمده نشان می دهد که حداکثر اکسیژن مصرفی، ضربان قلب، و فشار خون قبل و بعد از فعالیت تحت تاثیر ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه قرار دارند. بنابراین، در هنگام اندازه گیری دمای بدن و شاخصهای قلبی – تنفسی باید تاثیر تغییرات روزانه و سیکل عادت ماهیانه در نظر گرفته شود. لذا، در مطالعاتی که بر روی زنان انجام می شود تاثیر ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه ضرورتی انکارناپذیر است و باید به دقت کنترل شود
Machine summary:
"نتایج به دست آمده نشان میدهد که حد اکثر اکسیژن مصرفی،ضربان قلب،و فشار خون قبل و بعد از فعالیت تحت تأثیر ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه قرار دارند.
اثر متقابل معناداری بین ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه بر ضربان قلب بعد از فعالیت مشاهده نشد(75/0- P و1/0- F )(شکل 4 و جدول 1).
اثر متقابل معناداری بین ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه بر فشار خون سیستولیک قبل از فعالیت مشاهده نشد(073/0- P و59/3- F )(شکل 5 و جدول 1).
در ضمن اثر متقابل معناداری نیز بین ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه بر فشار دیاستولیک قبل از فعالیت مشاهده نشد(354/0- P و 9/0- F )(شکل 6 و جدول 1).
اثر متقابل معناداری بین ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه در فشار خون سیستولیک بعد از فعالیت مشاهده نشد(47/0- P و 53/0- F )(شکل 7 و جدول 1).
فشار خون سیستولیک و دیاستولیک تحت تأثیر ضربان قلب که به علت افزایش درجهء حرارت و اثر مستقیمش بر افزایش در ترشح کاتکولامین از صبح تا عصر سیر صعودی افزایشی را طی میکند باعث میشود تا فشار خون متناسب با تغییرات آن تغییر کند.
براساس نتایج تحقیق حاضر اثر متقابل معناداری بین ریتم روزانه و سیکل عادت ماهیانه بر درجهء حرارت نشان داده شد، به طوری که در ساعت 00:18 در مرحلهء لوتئینی درجهء حرارت تقریبا 0/3 C بیشتر از مرحلهء فولیکولی بود که این نتیجه با یافتههای بمبئیچی و ریلی(2003)مطابقت و با نتایج بیرچ(2000)مخالفت داشت."