Abstract:
کشور ایران به دلیل قرارگرفتن در منطقه همگرایی صفحه عربستان در جنوب و صفحه اوراسیا در شمال، از نظر تکتونیکی یک منطقه بدون ثبات محسوب می شود. وقوع زلزله های مکرر و مخرب در ایران این واقعیت را تایید کرده است. زلزله ای با بزرگی گشتاوری 6/6 در تاریخ 5 دی ماه 1382 شهر تاریخی بم را بشدت تخریب کرد. وقوع این زلزله را در ابتدا ناشی از فعالیت گسلی می دانستند؛ که تقریبا با امتداد شمال- جنوب از میان شهرهای بم و بروات عبور کرده است اما بعدا مشخص شد عامل این زمین لرزه، فعالیت یک گسل پنهان در زیر شهر بم بوده است که یکی از انشعابات گسل بم محسوب می شود. در بررسی حاضر ضمن مروری بر کاربردهای سنجش از دور، بهویژه سنجش از دور حرارتی در مطالعات مربوط به زلزله، چگونگی واکنش سازندهای زمینشناسی منطقه بم در مقابل امواج زلزله، شواهد ژئومورفولوژیکی فعالیتهای تکتونیکی منطقه در طول کواترنر، مشخصات هندسی گسل بم و آثار آن بر چشم انداز ژئومورفولوژیکی منطقه مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که سازندهای منطقه در تشدید، تداوم امواج زلزله و رساندن دامنه امواج به مرحله تخریب کامل دخیل بودهاند. به وجود آمدن تدریجی یک پرتگاه 15 - 20 متری، انحراف جریانهای سطحی، وجود آبکندهای (خندقها) عمیق و ناپایداریهای دامنهای همگی بیانگر بی ثباتی منطقه بم از نظر تکتونیکی می باشد. با توجه به این شواهد، امکان فعالیت مجدد گسلهای منطقه در آینده نیز وجود دارد. کلید واژه ها: زلزله، سنجش از دور ،گسل فعال،گسل بم، تکتونیک، ژئومورفولوژی ساختمانی
Machine summary:
"تکوین عوارض ژئومورفولوژیکی منطقه از تصاویر ماهواره NOAAṣASTER و IRS حتی الامکان برای شناسایی و مقایسه زمین شکلها استفاده شده است.
تغییر سازندهای مختلف زمینشناسی بر شدت زلزله میتوان از زمینشناسی سطحی استفاه کرد(بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، 1375،28)این عامل در پهنه بندی خطرات زلزله به عنوان یک فاکتور مهم مد نظر است.
هرگسلی که در طول این دوره حرکت کرده باشد یک گسل بالقوه فعال محسوب میشود(کلر و همکار،
شکل 9 تصویر سهبعدی ASTER ،شکل ژئومورفولوژیکی روراندگی بین قطعه شمالی و جنوبی گسل بم را نشان میدهد(فو و همکاران،2004).
پرتگاه گسل فعال بم یکی از شواهد مشخص و عینی فعالیت زمین ساخت در طول کواترنر در منطقه میباشد که در
در مسیر جریان رود پشت رود دیده نمیشود و این موضوع بیانگر آن است که جریان رودخانه در طول کواترنر برای غلبه بر عامل زمین ساخت به اندازه کافی نیرومند بوده است.
شکل 14 انحرافات به وجود آمده در شبکه هیدروگرافی منطقه بر اثر فعالیت گسل در بخش غربی گسل به خوبی قابل مشاهده است.
همان طور که قبلا اشاره شد در روی نقشه زمینشناسی منطقه تنها 6/11 کیلومتر از خط گسل نمایش داده شده است،اما در واقع طول این گسل بسیار بیشتر از این بوده و کیلومترها به سمت شمال منطقه بم کشیده شده است.
همان گونه که قبلا ذکر شد،سازندی که در این قسمت واقع شده است شرایط مناسبی برای وقوع لغزش دارد.
کلی میتوان گفت گسل بم تأثیر کاملا مشخصی بر چشمانداز ژئومورفولوژیکی منطقه داشته است که وجود یک پرتگاه
این بررسی میتوان گفت که احتمال فعالیت مجدد گسلهای منطقه در آینده نیز وجود دارد."