Abstract:
مقاله حاضر با هدف بررسی برخی ابعاد روانشناختی مناسک حج تدوین شده است. بدین منظور، با استفاده از روش توصیفی و با مراجعه به منابع معتبر اسلامی و دانش روانشناسی، به بررسی ابعاد روانشناختی مناسک حج و تأثیرگذاری آن در سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری انسان پرداخته میشود. نتایج تحقیق نشان داد که در بعد شناختی، مناسک حج موجب معنابخشیدن به تمام رفتارها، تقویت هویت دینی و تمدنی، تعمیق شناخت معارف دینی و یکپارچگی شخصیت حجگزار میشود.
Machine summary:
"حج و مناسک آن یکی از همین برنامههایی است که برای رشد و کمال انسان مؤثر واقع میشود و با توجه به اینکه اسلام دینی جامع، جهانشمول و جاودانه است، حج به خودی میتواند از این سه ویژگی دفاع کند.
2 بنابراین، میتوان انتظار داشت حج و مناسک آن همچون کلیت اسلام از نظر پوشش دادن به ابعاد وجودی انسان از جامعیتی ویژهای برخوردار باشد و به مؤلفههای گوناگون شناختی، عاطفی و رفتاری توجه داشته و تأمینکننده نیازهای انسان در این ابعاد است.
شخص در این مناسک میآموزد که از کوچکترین حرکتها تا بزرگترین آنها، از سادهترین رفتار تا پیچیدهترین افعال و نیز از آسانترین کارها تا سختترین آنها میتواند پوچ، بیهوده و بیمعنا نباشد، بلکه اگر به قصدی خاص و متصل به مبدأ بینهایت شود، حتی کوچکترین، سادهترین و آسانترین رفتارها معنادار میباشد و به طور کلی تمام زندگی معنا و ارزش واقعی خود را پیدا میکند و پاسخی به همان ماهیت اصلی هستی انسان خواهد بود.
در این صورت است که او به جهتگیری درونی دست پیدا خواهد کرد و زمینه شکل دادن به سایر فعالیتهای زندگی فراهم میشود و تا آنها را از یک غربالگر دینی نگذراند، اقدام به عمل نخواهد کرد؛ زیرا حاجی در این مدت ـ هرچند کوتاه ـ آموخته است که تمام حرکات و سکناتش باید مورد امضا و تأیید خدای متعال قرار گیرد وگرنه عمل او پوچ و بدون اثر است و نیازمند تکرار آن عمل و گاهی لازم است (در صورت بطلان عمل) تمام اعمال و مناسک حج را بار دیگر و در سالی دیگر انجام دهد."