Abstract:
مقصود از چندمعنایی یا استعمال لفظ در بیش از یک معنا آن است که یک واژه یا عبارت در یک متن مشخص،بر معانی متعدد دلالت کند.چندمعنایی در قرآن کریم،دارای چند مبنا است که میتوان به دو بخش متن و فرامتنی تقسیم کرد.مبانی متنی مستقیما با متن در ارتباطاند مانند اصل تعدد معنا؛اما مبانی فرامتنی ارتباط مستقیمی با متن ندارند.در مقالهء حاضر،از سه مبنای فرامتنی بحث شده است:1.تأثیر ویژگیهای گوینده متن در جواز چند معنایی؛2.تأثیر ویژگیهای مخاطب متن در جواز چندمعنایی؛3.تأثیر جاودانگی و جامعیت قرآن کریم در جواز چند معنایی.
Machine summary:
"(عنکبوت84/) حال یکی از مبانی توسعهء دلالتهای قرآنی که در این بخش به بحث گذاشته میشود،این است که آیا شخصیت گوینده سخن و ویژگیهای او نقشی در این مسئله دارد یا نه؟به تعبیر روشنتر اگر کلامی از خدای تعالی صادر و بر ما نازل شده است،همین که گویندهء این سخن خدا است،میتواند دلیلی باشد بر اینکه سخن خدا را از سخن بشر جدا کنیم و برای آن امتیازات و برتریهایی قائل شویم،و در نتیجه معانی و احکامی که بر آن بار میکنیم،متفاوت باشد از معانی و احکامی که بر سخن بشری بار میکنیم؟یا اینکه چون خدای تعالی با زبان قوم با مردم سخن گفته است به گونهای که مردم عصر نزول به روشنی آیات وحی را بفهمند،نباید هیچ امتیازی برای آیات قرآن قائل شد،و همهء احکامی که در باب سخن بشر جاری است،باید دربارهء سخن خدا و آیات وحی نیز جاری باشد.
ک:ابوحیان اندلسی،0241،ج 2،ص 921 و031) محیی الدین بن عربی نیز بر نقش الهی بودن گوینده آیات قرآن تأکید کرده است و تنها دربارهء سخن خدای تعالی،این نوع دلالت را جایز میداند: بدان که هر آیه ملفوظ الهی به هر صورت که باشد نشانه و علامتی است برای همهء وجوه و احتمالات که در آن آیه میتوان فرض کرد و برای هر بار معنایی و هر وجهی که لفظ در نظر آشنایان به زبان متن،آن را بر میتابد؛چه اینکه نازل کننده آن متن دانا به تمام آن وجوه است و میداند که بندگان او در ادراک و دریافت مفهوم و کلام و غرض وی متفاوتند."