Abstract:
ظهیر الدین مرعشی،(م.892 ق.)،در کتاب«تاریخ طبرستان و رویان و مازندران»،از قوم«بنو ناجیه»یاد میکند که در طبرستان ساکن بودند؛در دوران خلافت امیر المومنین علی(ع)،به مسیحیت گرویدند و از این رو،سرکوب شدند.در تاریخهای محلی که در قرون بعد تدوین شده است،از جمله کتاب«التدوین فی احوال جبال شروین»اثر محمد حسن خان اعتماد السلطنه(م.1313 ق.)و کتاب«مازندران و استرآباد»اثر رابینو (م.1950 م.)نیز این داستان تکرار شده است.اگرچه در آثار مرتبط با تاریخ مسیحیت،از حضور مسیحیان در نواحی شمال ایران یاد شده است، روایت ظهیر الدین مرعشی از«بنو ناجیه»،دریافت نادرستی است از آنچه مورخان متقدم بر او نوشتهاند.در این مقاله،ضمن مقایسه تطبیقی اثر مرعشی با منابع متقدمتر،دلایل موجود در نادرستی روایت ظهیر الدین مرعشی بررسی میشود.
Machine summary:
وی در ادامه این مطلب از گروهی در طبرستان با عنوان بنو ناجیه یاد میکند که در دوران خلافت امیر المومنین علی(ع)(53-04 ق.
مرعشی سپس چنین مینویسد که آن حضرت مصقله بن هبیره شیبانی را برای سرکوب بنو ناجیه اعزام کرد،زنان و فرزندان آنها اسیر شدند و مصقله ایشان را خرید و آزاد کرد.
ازاینرو،در این پژوهش ضمن مقایسه روایات مربوط به بنو ناجیه و رخدادهای مرتبط با آنها،صحت و سقم روایت ظهیر الدین مرعشی در قالب پاسخ به این سوالات بررسی میشود: 1-چه شواهدی از بنو ناجیه پیش از خلافت حضرت علی(ع)در منابع تاریخی موجود است؟ 2-عملکرد بنو ناجیه در دوران خلافت حضرت علی(ع)چگونه بود؟ 3-روایت بنو ناجیه در تاریخهای محلی مرتبط با شمال ایران و کتاب مرعشی چگونه بیان شده است؟ 1)بنو ناجیه پیش از خلافت حضرت علی(ع) بنو ناجیه یا بنی ناجیه قبیلهای از اعراب بودند که به نقل از مسعودی(م.
(آملی،8431:84) با توجه به آنچه مورخان تاریخهای محلی نواحی طبرستان و رویان درباره بنو ناجیه و مصقلة بن هبیره شیبانی ثبت کردهاند و با تکیه بر مطالب موجود در متون تاریخی که تا دوران حیات ظهیر الدین مرعشی تدوین شده است و در بخش نخست این پژوهش از آنها یاد شد،چنین به نظر میرسد که میر سید ظهیر الدین مرعشی(م.
چنین به نظر میرسد که به فرض مراجعه مرعشی به متون تاریخی دیگر،از آنجا که به استقرار بنو ناجیه و همراهان خریت بن راشد در سواحل دریا اشاره شده است،احتمالا مرعشی به اشتباه این ناحیه را سواحل دریای خزر فرض کرده است.