ادبیات فارسی (ویراسته احسان یارشاطر) Introduction and review

"این کتاب با تکیه بر صور خیال و اثر خیال خلاق شاعران و ادبیان ایران و با مطرح کردن مطالب و فرایافت‌های‌ بنیادی ادبیات شاعرانهء فارسی(چه در قالب شعر و چه در قالب نثر)نقش حکمت شاعرانه را در فرهنگ ایران به درستی بیان کرده است. در بخش چهارم کتاب دو مقالهء جداگانه می‌توانست اضافه شود:1)مقاله‌ای،مثلا،با عنوان‌ «استمرار قالب‌های شعر کلاسیک در دورهء معاصر»،که در آن شعر شاعرانی مانند ملک الشعرا،عشقی،ایرج میرزا،حبیب خراسانی،امیری فیروزکوهی،و دیگران،بررسی می‌شد؛2)مقاله‌ای دربارهء نیما یوشیج،بویژه از این‌رو که اشعار بلندش چون افسانه در هیچ‌ کتابی به زبان انگلیسی به تفصیل بررسی نشده است و تأثیر وی در شعر امروز فارسی و ادامهء شعر نیمایی انکارناپذیر است. این«عرفان» از اصیل‌ترین مبانی فرهنگ ایران است و معرفتی است که در بیان شاعرانهء ایرانی ادامه‌ می‌یابد؛چنانکه نویسنده با برشمردن قصیده‌ای از دوران اوایل شعر فارسی نو(قرن چهارم‌ هجری)به این امر اشاره کرده و این قصیده را(از شاعر گمنام همدورهء رودکی)چنین توصیف‌ می‌کند:«این شعر بدون تردید به لباس اسلامی درآمده،اما بیانگر ریشهء اصلی و مشخصهء کلام مانوی است:عذاب نفسی زنده در این دنیای شریر و بیگانه. یکی از مطالب مهم این مقاله اشاره‌ای است به این نکته که هرچند شعر سبک خراسانی از قالب‌های شعر عرب،مانند قصیده و غزل،و از اصطلاحات صناعات شعر عرب مانند مصراع،بیت،قافیه،و غیره و هم از اوزان عروضی عرب(یعنی در اصل از دوایر خلیل)،استفاده می‌کند،اما از آنجا که از سویی بکار بردن نام‌های شعر بزمی ساسانی، مانند ترانه و چامه و سرود همپای اصطلاحات عربی،و از سوی دیگر،سادگی بیان شاعرانه‌ در شعرهای این دوران دلیلی است برای آنکه شعر این دوران را دنبالهء سنت شعر فارسی پیش‌ از اسلام بدانیم(صص 76 و 77)و نه اینکه یکباره از درون قالب‌ها و مضمون‌های ادب عرب‌ برخاسته باشد."