Abstract:
امروزه نسبت گزارههای قرآنی ـ بویژه گزارههای علمی قرآن ـ با گزارههای علوم، موضوعی کلامی ـ قرآنی است. واژه علم به مفهوم خاص آن علوم تجربی (طبیعی و انسانی) «Science» میباشد و قرآن نصوص وحیانی است که توسط پیامبر اسلام(ص) آورده شده است، ولی برداشتها و قرائتهای مفسران ممکن است گوناگون باشد.گزارههای اصلی قرآن جنبه هدایتی دارد و گزارههای علمی قرآن مقدمه گزارههای اصلی آن واقع میشود.در این مقاله به نسبتهای ممکن بین گزارههای قرآن و گزارههای علوم پرداخته شده و رابطه تکاملی، وحدت و تطابق و تمایز، بررسی و روشن شده است که تعارض واقعی بین این دو نوع گزاره وجود ندارد.
Machine summary:
"هدف فرعی قرآن در گزارههای علمی واقعنمایی از آفرینش است و تشویق انسان به مطالعه و توجه بهطبیعت است، یعنی نوعی وحدت بین برخی گزاره های علوم (که از نظر علوم تمام گزاره های آن اصلی می باشد) با گزارههای علمی قرآن وجود دارد (که آنها اهداف فرعی قرآن می باشند).
علامه طباطبائی در مورد چگونگی استفاده از علم در تفسیر قرآن مینویسد: «فهمیدن حقایق قرآن و تشخیص مقاصد آن از راه ابحاث علمی دو جور است یکی این که ما در مساله یی که قرآن متعرض آن است بحثی علمی یا فلسفی را آغاز کنیم و آن قدر آن را ادامه دهیم تا حق مطلببرای ما روشن و ثابت شود آن گاه بگوئیم آیه هم همین را میگوید، این روش هر چند که مورد پسند مباحث علمی و نظری است، ولکن قرآن آن را نمیپسندد و دوم این که برای فهم آن مساله و تشخیص مقصود آن آیه از نظایر آن آیه کمک بگیریم و منظور از آیه ی مورد نظر را بهدست آوریم، آن گاه اگر بگوییم علم هم همین را میگوید عیبی ندارد و این روشی است که میتوان آن را تفسیر خواند، قرآنآن را میپسندد» (همان، المیزان، 1/17 و 18).
» (همان) از منظر دیگر میتوان گفت که چون قرآن با دو زبان عقل و دل سخن میگوید (مطهری، آشنایی با قرآن، 1و2/38) یکی زبان عقل زبان تحلیلی ـ توصیفی ودیگری زبان دل، عاطفی ـ توصیفی، یعنی گزارههای قرآنی، ازجمله گزارههای علمی آن، از یک سو توصیف و تحلیل وتعلیل میآورد و از سوی دیگر دل و قلب انسان را تحتتأثیر عاطفی قرار میدهد، البته روشن است که همه گزارههای قرآنی درمورد علم نیست و از طرف دیگر گزارههای علمی قرآن بخش اندکی از گزارههای علمی است که بشر به آنها دست یافته است، ولی بین قطعیات علم و نص قرآن تعارض نمیباشد."