Abstract:
در این مقام برآنم که در آغاز،از بلاغت عربی به اختصار، سخن بگویم و سپس به تفاوتهای نهانی کلمات اشاره کنم و گفتار ابن خلدون را در این باره بیان کنم و داستان امام عبد القاهر جرجانی را که پیش از ابن خلدون در کتاب«دلائل الاعجاز»نوشته است،بازگو کنم و آنگاه به مبانی و ریشههای بلاغت مدون عربی بپردازم و سپس از امهات کتب بلاغت فارسی یعنی،3 کتاب: «ترجمان البلاغه»رادویانی و«حدائق السحر»،رشید و طواط و «المعجم فی معاییر اشعار العجم»شمس قیس رازی که به ترتیب در قرن پنجم و ششم و هفتم هجری نوشته شده،بحث کنم.
Machine summary:
"مبانی بلاغت عربی و فارسی سید محمد علوی مقدم استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد چکیده در این مقام برآنم که در آغاز،از بلاغت عربی به اختصار، سخن بگویم و سپس به تفاوتهای نهانی کلمات اشاره کنم و گفتار ابن خلدون را در این باره بیان کنم و داستان امام عبد القاهر جرجانی را که پیش از ابن خلدون در کتاب«دلائل الاعجاز»نوشته است،بازگو کنم و آنگاه به مبانی و ریشههای بلاغت مدون عربی بپردازم و سپس از امهات کتب بلاغت فارسی یعنی،3 کتاب: «ترجمان البلاغه»رادویانی و«حدائق السحر»،رشید و طواط و «المعجم فی معاییر اشعار العجم»شمس قیس رازی که به ترتیب در قرن پنجم و ششم و هفتم هجری نوشته شده،بحث کنم.
کتاب«حدائق السحر»رشید الدین وطواط با آنکه فارسی است ولی چون فنون بلاغی میان دو زبان مشترک است،او برای هر صنعت از هر دو زبان شواهد و امثله آورده است،بدین معنی که نخست از قرآن مجید و سپس از حدیث نبی اکرم و از آن پس از آثار خلفای راشدین و صحابه و آن گاه از سخنوران و بلغاء عرب و از پی آنها از نثر فارسی مثال میآورد و پس از پایان مثالهای نثر، به ذکر مثالهای نظم عربی و فارسی میپردازد.
برای آگاهی بیشتر در این زمینه رجوع شود به مقالهی«بلاغت فارسی»نوشتهی دکتر سید محمد علوی مقدم در مجله دانشکده ادبیات مشهد شماره سوم سال چهاردهم پاییز 7531 صفحات 416 و 516 متأسفانه در این کتاب نظم منطقی وجود ندارد یعنی مؤلف از صنایع مربوط به شعر همچون «رد الصدر علی العجز»و یا صنایع مشترک میان نظم و نثر و یا صنعت مربوط به نثر را جداگانه بحث نکرده ولی تمام صنایع را تعریف کرده و در آغاز نام صنعت را به عربی و سپس ترجمهی فارسی آن را گفته و سپس مثال آورده است."