Abstract:
جمله در هر زبان کلید اصلی ارتباط است،بررسی جمل و اشباه جمل در زبان عربی به جهت انتقال بحث اعراب به جملهها،دارای اهمیت ویژه است. بررسی جمله و کلام و قول و فرق میان این اصطلاحات و انواع جمل از نظر اعرابی و غیره،از جمله مباحثی است که بعضی از نحویان به طور پراکنده در کتب گوناگون به آن اشارتی داشتهاند،لیکن بررسی انواع جمل با احاطه به همه جملهها کاری است که کمتر بدان پراخته شده است.در این مقاله علاوه بر ارائه تعاریف دقیق از مصطلحات مطلوب با رویکردی جدید در جمل و اشباه جمل،به تقسیم جمل در زبان عربی و بویژه در قرآن کریم پرداخته شده است.بدیهی است این تعاریف جدید و تقسیمهای نوین، غالبا به طور کامل یا ریشهای،متکی بر اقوال دانشمندان و مفسرین پیشین و پراکنده در کتب مختلف است که در لباسی نو و همراه با دستاوردهای نوین،برای نسل جدید عرضه میگردد.
Machine summary:
"1 ازاینرو،اگر جملهای را بتوانیم در محل مفردی قرار دهیم که جانشین مفرد شده و به جای آن به کار رود،آن جمله محلی از اعراب دارد و در غیر این صورت محلی از اعراب ندارد،بنابراین جمل از نظر اعرابی بر دو قسم است: 1-جملههایی که جانشین مفرد نگشته و محلی از اعراب ندارد،مانند قول خدای تعالی: الله نور السموات و الارض (النور53/) یوسف أعرض عن هذا (یوسف92/) و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین (القصص5/)و مانند قول عنترة:2 یا دار عبلة بالجواء تکلمی و عمی صباحا دار عبلة و اسلمی 2-جملههایی که جانشین مفرد میشود و محلی از اعراب دارد،مثل جمله:یعود، در عبارت:لیت الشباب یعود را میتوان به عائد تأویل برد که تقدیر آن:لیت الشباب عائد باشد،ازاینرو یعود،دارای محل اعراب است و میگوییم محلا مرفوع و خبر لیت است،یعنی چون مفرد یعنی عائد،خبر بوده است این جمله نیز در محل خبر است، بدین معنی که اگر این جمله صغری از جای خود کنده شود و اسمی جانشین آن گردد آن اسم مرفوع و خبر است پس این جمله در محل رفع و خبر است.
بنابراین،اعراب محلی چه در اسماء مبنی و چه در فعل ماضی یا مضارع مبنی،به معنی عدم افاده معنا و بیارتباطی اینگونه کلمات با دیگر ارکان جمله نیست،بلکه بدین معنی است که این کلمات متأثر از عوامل نمیگردد و حرکات آخر آنها به حسب تغییر عوامل،دستخوش تغییر نمیگردد و پیوسته یک حالت دارد و با اعراب سروکاری ندارد،لیکن کلمات معرب آماده برای هر نوع تغییر اعرابی است و صورت آن لفظا یا تقدیرا به حسب عامل در تغییر میباشد."