Abstract:
مسأله‌ی گستردگی و شرایط ژئوپلتیکی،تقسیم استان خراسان را در سال‌های اخیر به شدت مورد توجه قرار داده بود؛به طوری که براساس آخرین تقسیماتی که در مهرماه 1383 برمبنای تصمیم وزارت کشور و مصوب مجلس صورت گرفت،خراسان بزرگ به سه استان خراسان شمالی،خراسان رضوی و خراسان جنوبی تقسیم گردید.به همین دلیل در این مجال،نگاهی بسیار گذرا به تاریخچه‌ی آن و تحلیلی بر تقسیمات سیاسی و اداری،ویژگی‌های جمعیتی شهرها در استان خراسان بزرگ و استان‌های جدید به همراه الگوهای نظام شهری با تحلیل کمی در قالب الگوی نخست شهری و شاخص چهار شهر صورت گرفته است.همچنین آثار و پیامدهای نخست شهرهای جدید و وضعیت مراکز استان‌های جدید و نخست شهرهای مسلط مطالعه و نتیجه‌گیری شده است.
Machine summary:
"دکتر محمد امین عارف‌زاده مدرس دانشگاه آزاد اسلامی مشهد مدل تطبیق‌سازی نخست شهر و شاخص چهار شهر در تقسیمات استان خراسان چکیده: مسأله‌ی گستردگی و شرایط ژئوپلتیکی،تقسیم استان خراسان را در سال‌های اخیر به شدت مورد توجه قرار داده بود؛به طوری که براساس آخرین تقسیماتی که در مهرماه 3831 برمبنای تصمیم وزارت کشور و مصوب مجلس صورت گرفت،خراسان بزرگ به سه استان خراسان شمالی،خراسان رضوی و خراسان جنوبی تقسیم گردید.
به همین دلیل در این مجال،نگاهی بسیار گذرا به تاریخچه‌ی آن و تحلیلی بر تقسیمات سیاسی و اداری،ویژگی‌های جمعیتی شهرها در استان خراسان بزرگ و استان‌های جدید به همراه الگوهای نظام شهری با تحلیل کمی در قالب الگوی نخست شهری و شاخص چهار شهر صورت گرفته است.
این در حالی است که در خراسان بعد از تقسیم،خراسان شمالی درجه نخست شهری بجنورد با شهرهای شیروان،اسفراین و جاجرم و گرمه دارای برتری مطلوب یعنی 0/5 و در خراسان رضوی درجه نخست شهری با مشهد با شهرهای سبزوار،نیشابور و تربت حیدریه فوق برتری 0/18 جدول (شماره 8)و در نهایت خراسان جنوبی شاخص مزبور در چهار شهر بیرجند،قائن، نهبندان و سرایان نیز فوق برتری 0/47 نشان داده شده است.
باید به این نکته توجه خاص داشت که مسائل و مشکلات موجود در نخست شهر مشهد چون تراکم جمعیت،توسعه شهری ناموزون،تغییر کاربری،فقر،حاشیه‌نشینی، تغییر تراکم آلودگی هوا،ترافیک،نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی در تقسیمات جدید کاهش یابد و با برنامه‌های دقیق با کاهش حوزه نفوذ نخست شهر موجبات رشد و توسعه‌ی پایدار دیگر شهرها را در نظام شهری خراسان رضوی فراهم آید."
(
, 
, 
)
