Abstract:
غزل حافظ شیرازی با ردیف«غم مخور»،بدون شک در بزم شاعرانهء شیخ ابو اسحاق اینجو و یا شاه شجاع مظفری و با اقتراح قطعهء صاحب دیوان جوینی سروده شده که شاعرانی چون خواجوی کرمانی،سلمان ساوجی، جهان ملک خاتون-برادر زادهء شاه شیخ ابو اسحاق-حافظ شیرازی و حتی کسانی چون عبید زاکانی در آن محفل حضور داشتند و بر آن وزن و قافیه سروده و مصارعها و ابیاتی از همدیگر،به صورت تضمین،در شعر خود آوردهاند. از این میان«جهان ملک خاتون»دو غزل سروده است،بررسی و تطبیق و نقد این عزلهای مشابه در این مقاله انجام گرفته است و بالاخره همانند سازی فرم غزل،در شعر صائب تبریزی،دنبال شده است.
Machine summary:
"جهان ملک خاتون،غزل دیگری نیز با همان وزن و قافیه شعری حافظ بدین گونه سروده است: ای دل پردرد!بر امید درمان،غم مخور در رسد تشریف روز وصل جانان،غم مخور ای دل آشفته!در هجران آن آرام جان در جهان سرگشته شو،از بهر سامان،غم مخور گر شکیبا نیستی ای دیده،از دیدار یار گر بدوزد هر زمان چشمت به پیکان،غم مخور چون نیی واقف بر اسرار ضمیر روزگار عاقبت خواهد گذشت این جور دوران،غم مخور بلبلا!در هجر روی گل مشو یک دم خموش شور در باغ افکن و از باغبانان،غم مخور هر که ما را دور کرد از صحبت آن گل عذار هم شود روزی اسیر خار هجران،غم مخور ای دل!ار گشتی اسیر خار هجران،باک نیست ناگهان روزی در آید گل به بستان،غم مخور نوعروس خوشدلی در پردهی اندوه هجر بیش از این از ما ندارد روی پنهان،غم مخور از شب هجران برآید عاقبت صبح وصال سر ز مشرق بر کند خورشید تابان،غم مخور چون سکندر چند گردی در طلب گرد جهان خضر چون خواهد چشیدن آب حیوان،غم مخور (دیوان182/) این غزل،اگرچه در وزن و ردیف و قافیه هم با غزل اول«جهان»و هم با غزل حافظ یکی است اما از نظر محتوا و مضمون و ترکیبات و صور خیال،شباهتی به هیچ کدام از آن دو غزل ندارد از اینرو میتوان فرضیهای بدین صورت طرح کرد:جهان ملک خاتون، این غزل دوم را سروده و در محفل شاه شیخ ابو اسحاق خوانده،حافظ آن غزل را شنیده و غزل زیبای خود را بر همان وزن و قافیه سروده است و«جهان»بر پایهی غزل حافظ،غزل دیگر را سروده است و مصراغ اول غزل حافظ را به صورت تضمین در غزل خود گنجانده است،یا به اعتبار اینکه«جهان»از شاهزادگان اینجو بوده است حافظ،برای اینکه «غزلش صدر هر مراسله»باشد مصراع دوم بیت سوم او را تضمین کرده و غزلی بهتر و زیباتر و خافظانهتر ارائه داده است."