Abstract:
در مورد نسبت احکام دینی با عنصر «مصلحت» دیدگاههای گوناگونی
وجود دارد که برای یافتن رأی درست باید مطالعهای دروندینی را آغاز کرد. تحقیق
در آیات قرآن و سنت پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم و ائمه اطهار علیهمالسلام نشان میدهد که عنصر مصلحت
هم در تبلیغ و هم در تشریع احکام نقش داشته است. احکام عبادی، بیشتر رازآلود
است؛ ولی امور غیرعبادی تابع مصلحتهای عقلی و عرفی است. این نظریه یک
احتمال است و باید مورد تحقیق بیشتر قرار گیرد.
Machine summary:
"درست است که در این مقاله تقریبا سعی شد اموری تعبدی، ثابت و رازآلود معرفی شود و احکام معاملات، غیرثابت و وابسته به شرایط و مصالح روز؛ ولی این یک احتمال است و باید مورد بررسی قرار گیرد که آیا در امور غیرعبادی میتوان گفت که هیچ لوح محفوظی ندارد؟ به علاوه، عباداتی نظیر نماز جمعه، عیدین، خمس و زکات که جنبه سیاسی دارند باید بحث شود و احکامی نظیر حدود، دیات و ارث نیز باید مورد دقت عمیق قرار گیرد که آیا مصلحت و شرایط محیطی در وضع آنها نقش داشته یا خیر؛ و اگر آری، محدوده آن چه بوده است؟ بنابراین یکی از راههای تشخیص احکام ثابت و متغیر این است که احکام را در زمان رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم بنگریم و سپس در عصرهای متأخر تا عصر غیبت کبری نیز بنگریم؛ هرکدام که تغییر یافته است، جمعآوری کنیم و با این احتمال که این حکم از احکام غیرقابل تغییر نیست و وابسته به شرایط زمانی و مکانی است، به دنبال قرائن دیگر بگردیم در ضمن کار، علتهای منصوص را نیز بررسی کنیم؛ اگر یافتیم که حکمی دارای علت انحصاری است و امروز آن علت وجود ندارد یا تغییر یافته است، روشن میشود که آن حکم نیز قابل تغییر است و اگر علتهای غیبی برای آن ذکر کردهاند، معلوم میشود که آن حکم از اموری است که لوح محفوظ دارد و ما به آن دسترسی نداریم."