Abstract:
این مقاله درصدد بیان میزان ارتباط،شباهتها،تفاوتها و دخل و تصرفات مولوی در مآخذ حکایتهای مثنوی برآمده است و از آنجا که توجه به ساختار حکایتها راهی برای درک بهتر و بیشتر مفاهیم و نقاط اشتراک و افتراق آنهاست و حکایتهای تمثیلی مصیبنامهی عطار یکی از مآخذ مولوی در مثنوی میباشد،نگارنده به بررسی حکایت تمثیلی«آنکس که در یاری بزد»در این دو اثر پرداخته و با مقایسهی عناصر روساختی(طرح و پیرنگ،شخصیت و شخصیتپردازی،گفتوگو و و بیان هنری،کشمکش و گره و مانع،زمان و مکان و صفحهپردازی،راوی و زاویه دید)و تحلیل زیر ساختی و درونمایهی آنها،تلاش نموده است،پاسخ پرسشهای زیر را دریابد:
-آیا مولوی در مآخذ حکایتهای خود دخل و تصرف کرده است؟در این صورت چه تأثیری در روساخت و ژرفساخت حکایتها داشته است؟
2-میزان به کارگیری عناصر داستانی در حکایتهای مثنوی و مآخذ آنها تا چه حدی است؟
3-مولوی در به کارگیری شگردهای هنری و بیانی تا چهحد پیش رفته و چه نتایجی به دست آورده است؟
Machine summary:
"در این داستان عاشق از روبرو شدن با معشوق و به صدا درآوردن درب منزل ابا دارد زیرا
داستان را در اختیار دارند عاشق شخصیتی است که طول یک محور فکری حرکت میکند و به
شده است و معشوق همان شخصیت ابتدای داستان را نمایش میدهد و«ایستا»است.
عاشق از طریق گفتگوی با خود و یا حدیث نفس معرفی میشود و خواننده از این طریق به
حکایت تشخص بیانی و زبانی وجود ندارد و شیوهی بیان شخصیتها یکسان است.
آرایههای ادبی را به کار گرفته ضمن برخورداری از ایجاز مفهوم موردنظر را به شکلی عینی و ملموس به خواننده ابلاغ میکند حال آنکه در حکایت عطار وجود کلمات زاید و اضافه که
زبان مولانا در این حکایت طبیعیتر و به بیان مردم نزدیکتر است.
میاندیشد تا در داستان مانع و گروه و کشمکش ایجاد کند و به مدد این تدبیر خواننده را با خود
»(میرصادقی،6731:47-37) گره در حکایت مثنوی«خام بودن عاشق»از دید معشوق است و قبل از آنکه جدال و
کوتاه در حکایت موردنظر بهطور غیرمستقیم شخصیت عاشق و معشوق را برای خواننده معرفی
مولانا در حکایت خود به زمان و مکان مشخصی اشاره نکرده است و کلماتی چون«سال»
و مدت جدال درونی معشوق را در بیت زیر گنجانده است:از شبانگاه بر در آن دلفروز هم در این اندیشه بود او تا به روز
گویی پرداختن به این عامل تأثیری در بیان نکتهی موردنظر عطار و مولوی نداشته است.
و عطار این حکایت را در راستای بیان عشق واقعی و معرفی عاشق راستین ساخته و"