منظور شناسی جمله های پرسشی در اشعار اخوان ثالث Journal Article

Writer: رحیمیان، جلال ؛ بتولی ثالث، عباس ؛

علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز بهار 1383 - شماره 40 Ranking Science-Research (Ministry of Science/ISC (‎14 page(s) - From 42 to 55 )

Keywords: منظورشناسی جمله پرسشی اشعار اخوان نقش معنایی-منظوری شعر اخوان زبان جمله شاعر شعر اخوان ادبی خبر

Abstract:

متداولترین انواع جمله در زبان‌های دنیا، خبری، پرسشی و امری است که به ترتیب برای دادن اطلاع، طلب خبر و صدور فرمان بکار می‌روند.مطالعات رده‌شناسی زبان‌ها حاکی از آن است که در استفاده روزمره از زبان، کمتر شاهد تطابق مقوله‌های دستوری یاد شده با مقوله‌های معنایی-منظوری مربوط به آن هستیم.نمونه‌های این نبود همسانی را هم در زبان روزمره مردم و هم در آثار ادبی موجود در زبان می‌توان دید، البته از آنجا که شعر بازتاب سیلان پیش‌بینی نشده افکار و احساسات بشری است، شاید بتوان نمونه‌های این همسانی را در آثار ادبی بیش از دیگر آثار مشاهده نمود.متخصصان صنایع ادبی فارسی، نقش‌های معنایی-منظوری فراوانی را در این زبان برشمرده‌اند. تحقیق حاضر نقش‌های معنایی-منظوری 91 جمله پرسشی از میان اشعار اخوان ثالث را، در قالب ارائه شده از سوی شمیسا(1373 و 1376)تجزیه و تحلیل نموده است.یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که اخوان، در 91 جمله پرسشی از 17 قطعه شعر خود 12 نقش از نقش‌های بیست و هفتگانه ارائه شده از سوی شمیسا را به کار گرفته است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وی از مقوله معنایی- منظوری نومیدی بیشترین بهره را گرفته است.این کاربرد حاکی از وجود بحران در جامعه‌ای است که شاعر در آن زندگی می‌کرده است.البته بسامد بالای بهره‌گیری از مقولهنومیدینیز بی‌ارتباط با بدبینی شاعر، نسبت؛به آنچه در اطراف وی می‌گذشته نیست؛این موضوع مؤید نظر کسانی است که اخوان را شاعر یأس و شکست می‌دانند.

Machine summary:

"(هفتم)عنوان شعر:روی جاده نمناک پرسش:چه می‌دیده است آن غمناک روی جاده نمناک؟زنی گم کرده بویی آشنا و آزار دلخواهی؟سگی ناگاه دیگر بار وزیده بر تنش گم گشته عهدی مهربان با او چنان چون پار یا پیرار؟سیه روزی خزیده در حصار سرخ؟اسیری از عبث بیزار و سیر از عمر به تلخی باخته دار و ندار زندگی را در قماری سرخ؟و شاید هم درختی ریخته هر روز، همچون سایه‌ در زیرش هزاران قطره خون بر خاک روی جاده نمناک؟چه نجوا داشته با خویش؟چه نقشی می‌زده‌ست آن خوب به مهر و مردمی یا خشم یا نفرت؟به شوق و شور یا حسرت؟دگر بر خاک یا افلاک روی جاده نمناک؟که می‌داند چه می‌دیده‌ست آن غمگین؟ مقوله معنایی-منظوری بیان ابهام(جمعا 11 مورد) مقوله معنایی-منظوری ابهام که از ویژگی‌های ادبیات پیشرو است، هنگامی به کار گرفته می‌شود که موضوع برای خود شاعر نیز مبهم باشد. (یازدهم)عنوان شعر:چون سبوی تشنه پرسش:وای اما با که باید گفت این؟ مقوله معنایی-منظوری اظهار یأس و نومیدی(یک مورد) در این سروده، شاعر عشق خود، به زندگی را نشان می‌دهد. !راستی آیا جایی خبری هست هنوز؟مانده خاکستر گرمی جایی؟در اجاقی-طمع شعله نمی‌بندم- خردک شرری هست هنوز؟ مقوله معنایی-منظوری اظهار یأس و نومیدی(جمعا 7 مورد) «سروده قاصدک، قصه شکوه و درد دل شاعر با موجودی است که در فرهنگ عوام، به عنوان خبرکش شهرت دارد و به هر جا می‌رود، مردم از او انتظار شنیدن خبری خوش دارند؛اما در برهوت تنهایی و غربت زندگی شاعر، نه تنها خبری نیست؛بلکه خود قاصدک نیز مورد پرسش قرار می‌گیرد»(عدنانی، 285:1379)برای پی بردن به کارکرد پرسش در این شعر کافی است به آخرین جمله خبری شعر توجه نمود."

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: