Abstract:
به باور برخی پژوهشگران به آیوتایا،پایتخت سیام،از زمان پیدایش آن در 1351 م.شهر نو یا شهر ناو میگفتند و برخی دیگر این نام را مربوط به سدههای 16 و 17 میلادی میدانند.گستردگی کاربرد این واژه نشانگر نفوذ جامعهء فارسیزبانان کشور سیام است.حمزه فنصوری،یکی از شاعران نامدار مالایی نیمهء دوم سدهء شانزدهم در سیام،شاهدی دیگر از حضور جامعهء ایرانی در سرزمین سیام است.حمزه فارسی میدانست و عرفان را نیز از ایرانیان مقیم آیوتایا فراگرفته بود.
ایرانیان بسیاری در سدهء شانزدهم از ایران عصر صفوی و یا دکن با انگیزههای عمدتا تجاری راهی سیام شدند.در آغاز سدهء هفدهم دو برادر ایرانی به نام احمد و سعید به آیوتایا آمدند.شیخ احمد وارد دربار سیام شد و تا مقام صدر اعظمی پیشرفت کرد و پس از وی تا مدتها فرزندانش همچنان مقامهای بالایی در دربار سیام داشتند.
کتاب سفینهء سلیمانی تنها منبع شناخته شدهء فارسی دربارهء این روابط دوجانبه است.طبق نوشتههای این کتاب،در سدهء هفدهم روابط رسمی میان سیام و شاه سلیمان صفوی برقرار شد.نفوذ ایرانیان در نیمهء دوم سدهء هفدهم بدانجا رسید که شاه نارای با کمک ایرانیان ساکن در آیوتایا به قدرت رسید.یکی دیگر از ایرانیانی که در دربار نارای قدرت یافت،آقا محمد استرآبادی است.در این نوشتار کتاب سفینهء سلیمانی به اختصار معرفی شده و به وضعیت بازماندگان شیخ احمد قمی در تایلند تا عصر حاضر پرداخته شده است.
Machine summary:
"این چهار موضوع به این قرار است:نامی که به پایتخت داده شد و توسعهء پادشاهی شهر ناو یا شهر نو، شخصیت حمزهء فنصوری(که در ادبیات مالایا به عنوان شخصیتی باشکوه از آن یاد میشود)، شخصیت شیخ احمد قمی و خاطرات قال توجه یکی از اعضای سفارت صفوی در سیام.
در آنچه که جهانگردان اروپایی در این زمان از خود بهجا گذاشتهاند،حضور ایرانیان در سرزمین سیام قابل توجه بوده است تا آنجا که در این دوره،آداب و رسوم درباری و درباریان،بیش از اوائل سدهء شانزدهم میلادی یعنی هنگامی که ایران با روی کار آمدن سلسلهء صفوی،مذهب شیعهء دوازده امامی را رسمی کرد، (*) Brian Colless تحت تأثیر قرار داد.
هماکنون اگر بگوییم او اهل قم بوده،هرچند که روی سنگ قبر او در آیوتایا قمی نوشته شده،به خاطر کافی نبودن مدرک درست نیست،زیرا در تنها مدرک زبان فارسی یعنی کتاب سفینهء سلیمانی از شیخ احمد نامی برده نشده و اگر جایی هم سخنی به میان آمده به طور غیر مستقیم نام برده شده است.
یکی (*) Okphra Sinnaowarat (**) Phuket (***) Bengkhli از فرانسویانی که در دههء 1680 از سیام دیدار میکرد و در خلال مراسم سوگواری عاشورا شاهد آن بود،دیدههای خود را که حاکی از بردباری غیر مسلمانان تایلندی نسبت به دیگر ادیان و وفاداری شیعیان مسلمان جامعهء سیام نسبت به مذهبشان است،اینگونه بیان میدارد: «مورها[مسلمانان]به افتخار پیامبرشان محمد(ص)و فرزندش برای هشت روز چراغانی بزرگی راه انداختند،آنها مراسم را با تشریفات ساعت ده شب قبل طی مراحلی خاص آغاز میکردند و در این مراسم دو هزار نفر شرکت داشتند."