Abstract:
اندازه گیری تجارت درون صنعت (IIT) برای کشورها موضوع مهمی است که لزوم توجه به آن برای شناخت پتانسیل تجاری کشورها و رابطه تجاری آنها با یکدیگر احساس می شود. در این مقاله، سهم تجارت درون صنعت متقابل ایران با سایر کشورهای جهان طی دوره 1998-2002 با استفاده از شاخص گروبل - لوید (G-L) اندازه گیری و محاسبه شده است و با آزمون همبستگی مشخص شده که این روش با سایر روشهای اندازه گیری این شاخص تفاوت معنی داری ندارد. اندازه گیری تجارت درون صنعت متقابل ایران با سایر کشورها براساس گروه کالایی با کد پنج رقمی استاندارد SITC محاسبه شده و نشان می دهد که متوسط تجارت درون صنعت ایران در سالهای 1998 و 2002 به ترتیب 17.14 و 27.82 درصد بوده است. همچنین، تجارت درون صنعت براساس گروه کالایی با کد تعرفه ای شش رقمی HS محاسبه گردیده که نشان می دهد متوسط آن در ایران در سالهای 1998 و 2002 به ترتیب، 9.28 و 14.2 درصد بوده است. مقایسه نتایج دو روش محاسبه، پاسخ به این پرسش است که سهم تجارت درون صنعت با استاندارد HS به میزان ثابتی پایین تر از سهم تجارت درون صنعت با استاندارد SITC است، ولی هر دو دارای روند تغییرات مشابهی هستند. به منظور ارزیابی دقیق تر جریان تجاری ایران به لحاظ اهمیت مکانی و منطقه ای شاخص تجارت درون صنعت ایران در چارچوب بلوک های منتخب اقتصادی - تجاری نیز محاسبه گردیده است، به طوری که نتایج گویای این واقعیت است که سهم تجارت درون صنعت ایران بیشترین همگرایی را در بین بلوکهای منتخب با سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) در راستای تحقق بازار مشترک اسلامی دارد.
The importance of intra-industry trade (IIT) is in the conjunction with its role in exploring trade potentials in all countries، and interpreting the trade relations among themselves. This paper strikes to calculate the extent of Iran’s IIT using Gruble and Lloyd index (G-L) during 1998-2002، while a relevant test indicates that there is no significant difference between G-L method and other IIT measurements for the results obtained.
This study has focused on analyzing two different commodity groups. First، IIT index has been measured at the 5-digit level of the ISIC، so that the computed IIT on average for 1998 and 2002 are 17.14 and 27.82 percent، respectively. Second، the IIT at the 6- digit level of the HS for these years are calculated as about 9.28 and 14.2 percent، respectively. The latter is much different from the former calculation in which its ratio is higher than that of the later classification even though both results have a similar direction in changes.
Additionally، the paper has calculated the regional IIT index to evaluate the position of Iran’s trade partners in the selected trading blocks. The results reveal that Iran’s IIT has the most similarity and convergence with the OIC implying the realization of the Islamic Common Market (ICM).
Machine summary:
"تجارت درون صنعت ایران با بلوکهای منتخب (به تصویر صفحه مراجعه شود) برای تعیین ترکیب کالاهای تجارت درون صنعت متقابل ایران با کشورهای مورد بررسی 4475 قلمکالا با صادرات و واردات مشترک کالای کشوری در سطح پنج رقمی در گروههای اصلی کالاهایتک رقمی متراکم گردیده است،به طوری که نتایج نشان میدهند بهطور متوسط سهم هریک در طیدوره 2002-1998 به ترتیب در گروه 5(مواد شیمیایی و تولیدات وابسته)،گروه 2(مواد خام)،گروه 8(قطعات کارخانهای)،گروه 4(روغنهای حیوانی و گیاهی و چربی)،گروه 0(مواد غذایی و حیوانات زنده)گروه 6(تولیدات صنعتی)،گروه 7(ماشینآلات و تجهیزات حمل و نقل)،گروه 3(سوختهای معدنی،روغن و مواد وابسته)بودهاند و در گروههای 1 و 9 سهمی وجود ندارد.
تجارت درون صنعت ایران با بلوکهای منتخب (به تصویر صفحه مراجعه شود)برای تعیین ترکیب کالاهای تجارت درون صنعت متقابل ایران با کشورهای مورد بررسی 3770 قلم کالابا صادرات و واردات مشترک کالای-کشوری در سطح شش رقمی کد SH در گروه اصلی تک رقمیمتراکم شده است و نتایج نشان میدهد که بهطور متوسط در طی دوره 1998-2002 به ترتیب درگروههای اصلی گروه 1(مواد آشامیدنی و تنباکو)،گروه 7(ماشینآلات و تجهیزات حمل و نقل)،گروه3(سوختهای معدنی،روغن و مواد وابسته)،گروه 4(روغنهای حیوانی،گیاهی و چربی)،گروه 9(سایرکالاها)،گروه 6(تولیدات صنعتی)،گروه 2(مواد خام)،گروه 8(قطعات کارخانهای)گروه 0(مواد غذاییو حیوانات زنده)و گروه 5(مواد شیمیایی و تولیدات وابتسه)بیشترین سهم تجارت درون صنعت وجودداشته است.
بررسی نتایج هم،با روش محاسبۀ کد پنج رقمی CTIS و هم،با روش محاسبه کد شش رقمی SH نشان میدهد که سهم تجارت درون صنعت ایران با سازمان کنفرانس اسلامی (CIO) در بین بلوکهایمنتخب بیشترین شباهت و هماهنگی را دارد،و لذا بر این اساس لزوم ایجاد یک بازار بزرگ اسلامی&%02423AEPG024G% جهت بالا بردن پتانسیل تجاری کشورهای اسلامی ضرورت دارد،به طوری که از نظر مکانی و منطقهایبخیش از این بازار برای ایران میتواند کشورهای حوزه خلیج فارس(بلوک )باشد که از مزیتهایمجاورت،راه آبی،شباهت فرهنگی و زبانی برخوردارند."