Abstract:
مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیاتهای غیر مستقیم است و به عنوان یکی از روشهای جدید دریافت مالیات جایگاه ویژهای در اقتصاد کشورها ایفا میکند.قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران نیز از ابتدای مهرماه سال 1387 قابلیت اجرایی داشته و از آن تاریخ تاکنون سبب بروز چالشهای گوناگون شده است.
از دیدگاه اقتصادی،ارزش افزوده ما به التفاوت ارزش ستانده و ارزش داده است.بر این اساس ارزش افزوده را میتوان تفاوت میان ارزش کالاها و خدمات عرضهشده با ارزش کالاها و خدمات خریداریشده یک شخص در یک دوره معین تعریف کرد.با توجه به تعریف ارایهشده، مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحلهای است که در مراحل مختلف زنجیره تولید و یا خدمات ارایهشده دریافت میشود.این قانون به طور کلی به سه دسته تقسیم میشود: الف)مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی که در صورتی که از اصل مبدا استفاده شود،همه مخارج در تولید ناخالص داخلی(به جز مخارج دولت بابت دستمزد که نمیتواند زیر پوشش مالیات بر ارزش افزوده قرار گیرد)را در بر میگیرد.
ب)مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی،که علاوه بر استهلاک،مخارج مربوط به کالاهای سرمایهای نیز از شمول پایه مالیاتی خارج میشود.
ج)مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی که استهلاک را دربرنمیگیرد و به این ترتیب مخارج سرمایهای خالص را شامل میشود.
Machine summary:
"این قانون به طور کلی به سه دسته تقسیم میشود: الف)مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی که در صورتی که از اصل مبدا استفاده شود،همه مخارج در تولید ناخالص داخلی(به جز مخارج دولت بابت دستمزد که نمیتواند زیر پوشش مالیات بر ارزش افزوده قرار گیرد)را در بر میگیرد.
ج)اشکالهای اجرایی مالیات بر ارزش افزوده: عمدهترین مشکلها شامل این موارد میشود:1) شیوه برخورد با خردهفروشان(مشاغل جزء)،2)چگونگی برخورد در خصوصی مواد غذایی کشاورزی،3)شیوه عمل در مورد کالاهای سرمایهای،4)مشکلهای وصول مالیات از خدمات(مانند بانکها و بیمه) از آنجا که مالیات بر ارزش افزوده با نرخ ثابت (غیر تصاعدی)بر کالاهای مشمول اعمال میشود،در نتیجه اقشار کمدرآمد،به طور نسبی فشار مالیاتی بیشتری را تحمل میکنند.
اینک این پرسش مطرح است که اگر در جامعه اقتصادی این مالیات برای نخستین بار معرفی شده باشد و هدف از معرفی کردن آن نیز افزایش درآمد مالیاتی باشد آیا باز هم چنین انتظاری متصور است؟در واقع تاثیر مالیات بر ارزش افزوده بستگی به طراحی آن و به ویژه در جایگزینی مالیاتهای دیگر دارد و از قبل قابل پیشگویی نیست.
در این راستا برای آگاهی مردم راههای زیر را میتوان دستور کار خود قرار داد:1-اطلاعرسانی گسترده به وسیله رادیو،تلویزیون و روزنامه و آموزش موضوعهای گوناگون VAT به وسیله آنها2-برگزاری کلاسهای آموزشی متناسب با کارهای رایانهای برای کارمندان و به ویژه استفادهکنندگان به طور مستقیم از رایانه در مالیات بر ارزش افزوده3-برای کارایی نظام مالیات بر ارزش افزوده اقدامهایی در زمینه حسابرسی مالیاتی انجام شود که توسعه این کار برای اجرای موثر و دقیق VAT لازم و ضروری است."