Abstract:
یزیدیان و اهل حق دو فرقهای هستند که در غرب ایران و کشور عراق سکونت دارند. وجود عناصری چون اهورهمزدا، امشاسپندان، کستی، سدره، و همچنین نوع جشنها و مراسم عبادی این دو فرقه، باعث شده است محققان آنها را از فرقههای زردشتیان به حساب آورند. اما این دو فرقه مشابهتهای بسیار زیادی با عقاید و افکار ایران باستان دارند و از دین اسلام نیز تأثیرات بسیاری را پذیرفتهاند (یزیدیه از اهل سنت، و اهل حق از شیعه). این فرقهها افکار و عقایدشان را بیشتر به صورت شفاهی انتقال میدادهاند؛ از اینرو، تا چندی پیش، از افکار و عقاید آنها اطلاعات کافی و درستی در دست نبود؛ اما سرانجام، دانشمندان به چند و چون این فرقهها پی بردند و کتابهای آنها را از زبان کردی به زبانهای دیگر جهان ترجمه، و مطالعة افکار و عقاید آنها را باب کردند. مقالة حاضر اثر فیلیپ کرینبروک، ایرانشناس آلمانی، است که مقالات و کتابهای او دربارة یزیدیان و اهل حق راهنما و مرجع بسیاری از تحقیقات شناخته میشود.
Machine summary:
"اما مطالعات جدید به شکلگیری دیدگاههای تازه و شگفتی دربارة منشأ و تاریخ یزیدیان انجامیده است که بعضی از آنها را مورد بحث قرار میدهیم: تاریخ نخستین یزیدیه تفاوت مهم یزیدیان و اهل حق این است که اهل حق ارتباط ناچیزی با دنیای بیرون داشته و نظر نویسندگان مسلمان قرون نخستین را به خود جلب نکردهاند.
[10] از آنجا که این دو فرقة کرد، به لحاظ جغرافیایی، دور از یکدیگر زندگی میکنند، به شاخههای مختلف اسلام مربوط میشوند[11] و در قرون اخیر، ارتباط نزدیکی با یکدیگر نداشتهاند، محتملترین توضیح در مورد اشتراک دو فرقة مذکور، اشاره به ریشههای مشترک ایشان است؛ مسئلة شباهت این دو فرقه به دین زردشتی حاکی از آن است که ریشههای آنها را باید در فرهنگ ایران باستان جستوجو کرد.
بیشتر ادیان بزرگ جهان که برپایة مجموعة بلندی از نوشتههای عالمانه قرار دارند، در درک چگونگی و عملکرد عقاید، توافق کلی دارند؛ مثلا تمام ادیان امروزی جهان معتقدند که هر دین فقط میتواند یک عقیدة راستکیشی دربارة سرنوشت روح بعد از مرگ داشته باشد و این عقیده را بخش اصلی تعالیم دینی به حساب میآورند.
اگرچه احتمال دارد نیاکان اهل حق و یزیدیان زمانی تحت تأثیر دین زردشتی قرار گرفته و بعضی از ایشان خود را زردشتی دانسته باشند؛ اما ریشة اعتقادات آنان ممکن است حتی به دورهای قبلتر در تاریخ دین ایرانی بازگردد.
C. Allison (1996), "among the Ahl-e Haqq" in kurdish culture and Identity, London.
Kreyenbroek (2002), "Modern Sects with Ancient Roots: The Yezidis and Ahl-e Haqq of Kurdistan" In A Zoroastrian Tapestry, India: Mapin Publishing."