Abstract:
در شمارههای پیشین،اهمیت پرسش،تفاوت پرسش و شبهه، اهمیت روششناسی و همچنین انواع پرسشها را که عبارت است از پرسشهای ارتباطی،انکاری،آموزشی، تقریری،تعنتی،بیهوده و ممنوع، بررسی کردیم.در این شماره،برخی از آداب پرسشگری را مرور میکنیم.
Machine summary:
"قرآن کریم در اینباره میفرماید: (قال له موسی هل أتبعک علی أن تعلمن مما علمت رشدا)؛ 1 «موسی به او گفت:آیا از تو پیروی کنم تا از آنچه به تو تعلیم داده شده و مایهء رشد و صلاح است به من بیاموزی؟»2استاد میتواند با توجه به خصوصیات پرسشگر،پاسخ را مشروط به شرایطی کند؛چنانکه حضرت خضر علیه السلام چنین کرد.
از نگاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله خوب پرسیدن نیمی از دانش است؛چنانکه فرمود:«حسن السؤال نصف العلم»4در روایتی از مولای متقیان نیز به این اصل اشاره شده است.
ضبط نکردن،مگر با اجازه با توجه به کثرت وسایل ضبط صدا و تصویر،یکی دیگر از شرایط پرسشگری این است که پرسشگر بدون اجازه و هماهنگی با پاسخگو از ضبط کردن پاسخ خودداری کند و این امر در پاسخهایی که در جواب فرد با افراد خاصی ارائه میشود، بسیار حائز اهمیت است؛زیرا چه بسا استاد پاسخگو،جواب را با توجه به شرایط و زمان و مکان خاصی که در آن هستند،القا میکند،وقتی پاسخ ضبط شود،این شرایط تغییر میکند و چهبسا ممکن است پاسخ نیز تغییر کند و از اینرو باید قبل از ضبط از استاد استجازه کند.
در روایت امام صادق علیه السلام که دربارهء آداب پرسشگری و تعلم است، میخوانیم:«کان علی علیه السلام یقول:إن من حق العالم أن لا تکثر علیه السؤال1؛ امیر مؤمنان میفرمود:از جمله حقوق عالم این است که در پرسیدن از او زیادهروی نکنی.
پرسشگر باید از پرگویی پرهیز کرده،سؤال خود را در کلامی کوتاه؛ولی گویا بپرسد؛زیرا از نگاه مولای بیان،بهترین گفتار، سخنی است که در عین کوتاهی گویا باشد در برابر این دسته از روایات،در برخی از روایات به سئوال بودن و زیاد پرسیدن دعوت کردهاند و یکی از اوصاف امیر مؤمنان«سئول بودن» عنوان شده است."