Abstract:
نظریههای توسعه سیاسی با پایان یافتن جنگ جهانی دوم و رهایی کشورهای جهان سوم از استعمار(تحت عنوان نوسازی)بهطور گسترده در مطالعات سیاسی مطرح شد.پس از سیر تحول طولانی،در دورهی جدید،ادبیات و مفهوم توسعه سیاسی به"دموکراسی"فرو کاسته شد.چنین تحولی با روند رو به رشد دموکراسی و پیدایش مباحث مربوط به آن در کشورهای در حال توسعه همراه بوده است.در ایران نیز در صد سال اخیر،جنبشهای فکری متعدد در زمینهی مذکور ظهور کرده و به مبارزات گسترده پرداختهاند.مقالهی حاضر میکوشد علاوه بر بیان مفهوم توسعه سیاسی،به بررسی آن در ایران بویژه پس از انقلاب اسلامی 1357 بپردازد.در این میان،با توجه به پرسش اصلی مقاله،محتوای فکری اصلاحات در قالب شعار توسعه سیاسی و روند تحقق آن، میزان موفقیت اصلاحطلبان در تئوریزه و عملیاتی کردن شعارهای خود پس از خرداد 1376 و اساسا ارتباط و چگونگی پیوند مقولات طرح شده با نظام سیاسی-قانونی حاکم،دیدگاهی آسیبشناسانه تجزیه و تحلیل و بررسی میشود.
Machine summary:
"در این میان،با توجه به پرسش اصلی مقاله،محتوای فکری اصلاحات در قالب شعار توسعه سیاسی و روند تحقق آن، میزان موفقیت اصلاحطلبان در تئوریزه و عملیاتی کردن شعارهای خود پس از خرداد 1376 و اساسا ارتباط و چگونگی پیوند مقولات طرح شده با نظام سیاسی-قانونی حاکم،دیدگاهی آسیبشناسانه تجزیه و تحلیل و بررسی میشود.
درواقع،رفتار انتخاباتی مردم در دوم خرداد 1376(که یکی از مظاهر عظیم و کمنظیر مشارکت مدنی آنان برای بیان و طرح اساسی مطالباتشان بود به نوعی، اعتراضی آشکار به وضع حاکم را نیز نشان میداد)تحولاتی در جامعه ایران ایجاد کرد که باعث اوجگیری مباحث مربوط به سازوکارهای توسعه سیاسی شد.
»(حجاریان،1380،ص 131) محمد خاتمی به عنوان نماد رسمی جریان اصلاحات در عرصهی عمل،و نماد حرکت اصلاحطلبی و نیز طراح شعار توسعه سیاسی،با تأکید بر روی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و مبانی آن نظام،مردمسالاری دینی را به عنوان یک آلترناتیو و درواقع راه نجات و سعادت مردم ایران همواره به شیوههای مختلف طرح میکرد و در پی عملیاتی کردن آن بود.
اما حوزههای تحت کنترل جناح دوم خرداد یعنی نهاد ریاست جمهوری،کابینه،مجلس قانونگذاری و نیز قانون اساسی به عنوان فصل الخطاب و قاعدهی بازی(به ویژه از نگاه اصلاحطلبان)،چه میزان قدرتی را برای پیشبرد توسعه سیاسی و اصلاح،در اختیار جناح دوم خرداد قرار میداد؟تا چه حد میشد به کارکرد مطبوعات،احزاب و نهادهای مدنی برای پیشبرد اهداف اطمینان داشت؟با توجه به حضور نهادهای بسیار مقتدر و تثبیت شده که هرکدام میتوانستند در بخشی از نقاط و کانونهای حیاتی جناح اصلاحطلب،نقشهای مهم ایفاء کنند و به لحاظ قانونی نیز نهادهای مزبور با هیچ چالشی مواجه نیستند."