Abstract:
این پژوهش جایگاه خاورمیانه در نظام بین الملل را پس از جنگ سرد مورد بررسی قرار میدهد.نویسنده ضمن تحلیل دیدگاههای گوناگون درباره خاورمیانه،به نظریههای مختلف درباره ماهیت نظام بین الملل پس از جنگ سرد میپردازد و جایگاه مناطق گوناگون جهان را در این نظام بررسی میکند.پیدایش یک سوپر بلوک صنعتی و موضع یکپارچه ان در برابر چالشهای ضد نظام جهانی سرمایهداری،عمدهترین تحول در دوران پس از جنگ سرد میباشد.خاورمیانه با توجه به اهمیت استراتژیک خود،بسرای نظام جهانی از موقعیتی ویژه برخوردار است و هرگونه بحران و بیثباتی در آن میتواند تاثیرات عمده بر ساختار نظام جهانی بگذارد.فرضیه اصلی پژوهش ان است که نظام جهانی پس از جنگ سرد دارای قوائد بازی خاص است که پایبندی یا عدم پایبندی به ان میتواند بر جایگاه کشورها در نظام جهانی و موضع باریگران بزرگ نسبت به انها تاثیر بگذارد.در این راستا،هرگونه چالش با قوائد حاکم بر نظام جهانی،به ویژه تلاش برای بر هم زدن موازنه قوای منطقهای،با واکنش هماهنگ سوپر بلوک صنعتی مواجه میشود.نویسنده با آوردن نمونههای عراق و افغانستان این فرضیه را به ازمون میگذارد.
Machine summary:
"خاورمیانه،سیاست بین الملل و قواعد بازی نوین یکی از ویژگیهای اساسی سیاست بین المللی خاورمیانه در دو دوره نخست آن،یعنی سالهای دوران بازی بزرگ کلاسیک(1918-1797)،و دوران جنگ سرد(1991-1945) رقابتهای استراتژیک میان بازیگران محوری نظام جهانی برای رخنه و نفود در این منطقه بوده است.
نظام جهانی و پاسداران اصلی آن،یعنی کشورهای عضو سوپر بلوک صنعتی شمال در رابطه با مناطق عمده جهان که به لحاظ اقتصادی و سیاسی و فرهنگی اهمیت محوری برای تداوم و یا توقف اقتصاد سرمایهداری دارد،بسیار حساس بوده و هرگونه چالش برآمده از این مناطق را علیه منافع خود بر نمیتابد.
گرچه گاه اختلافات اندکی میان بازیگران مذکور که هگی عضو سوپر بلوک صنعتی واحد شمال هستند،بر سر سیاستهای در پیش گرفته شده بروز میکند،و ما نمونه آن را در مورد عراق و سرنگونی صدام حسین دیدیم،اما این بدان مفهوم نیست که آنها بر سر اصول اساسی نگهدارنده نظام جهانی اختلاف نظر دارند.
مقایسه تغییر و تحولات پیش و پس از پایان جنگ سرد نشان میدهد که تحولی مهم در رابطه با توازن قوا و آرایش نیروها در سطح نظام جهانی روی داده است و برخلاف دورههای پیشین،امروزه رقابت اساسی میان بازیگران نظام جهانی وجود ندارد،بلکه یک سوپر بلوک صنعتی شمالی در محور نظام جهانی قرار گرفته و قواعد بازی حاکم بر آن را تعین میکند.
همچنین مقایسه سیاست- های بین المللی خاورمیانه پیش از جنگ سرد(مساله شرق از آغاز قرن 19،بازی بزرگ در نیمه دوم قرن نوزدهم و دوران جنگ سرد 1991-1945)نشان میدهد که جبههگیری پیشین بازیگران محوری نظام جهانی در برابر یکدیگر از میان رفته است و امکان مانور بازیگران منطقهای برای تامین منافع و افزایش قدرت ملی،چندان وجود ندارد."