Abstract:
نقش پیشینه خانوادگی در پیشرفت تحصیلی از جمله مسائلی است که اندیشمندان علوم
تربیتی و آموزشی همواره در تبیین و میزان تأثیر آن کوشیدهاند. میزان تأثیر آموزش و
ارتقای تحصیلی در فرایند قشربندی اجتماعی نیز مورد توجه خاص جامعهشناسان است.
در این مقاله میزان تأثیر پیشینه خانوادگی داوطلبان آزمون سراسری سال 1382 از
قبیل میزان تحصیلات والدین، نوعشغل والدین و اعضای خانواده داوطلبان بر نمره
کل آنان و در نتیجه، ورود به آموزش عالی بررسی شده است. تعداد و نسبت داوطلبان
پذیرفته شده از طبقات اجتماعی مختلف (طبقه بالا، متوسط و پایین) و در نتیجه، نقش
سیاستهای پذیرش دانشجو در ایجاد فرصتهای برابر آموزشی و در فرایند قشربندی اجتماعی
داوطلبان نیز بررسی شده است.
دادههای مورد نیاز از طریق بررسی اسناد و مدارک موجود در سازمان سنجش و فرم
نظرخواهی از 1082856 نفر از داوطلبان آزمون سراسری سال 1382 جمع آوری شد. برای
تجزیه و تحلیل دادههای آماری مربوط به نمره کل داوطلبان، وضعیت توزیع هر یک از
متغیرهای پیشینه خانوادگی و تعداد داوطلبان پذیرفته شده از طبقات اجتماعی مختلف به
ترتیب از آزمون t و آنالیز واریانس، جداول فراوانی و درصد و نسبت استفاده شد.
نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که :1. میزان تحصیلات و نوع شغل والدین بر
نمره کل داوطلبان و در نتیجه، در پذیرش آنان تأثیر بسیاری دارد؛ 2. تعداد اعضای
خانواده داوطلبان بر نمره کل داوطلبان مؤثراست؛ 3. در طبقه اجتماعی بالا نسبت
پذیرفته شدگان بیشتر از نسبت داوطلبان شرکت کننده این طبقه است؛ این نسبتها برای
طبقه اجتماعی متوسط تقریبا برابر و برای طبقه اجتماعی پایین به مراتب کمتر است.
Machine summary:
"درصد پذیرفته شدگان از طبقات اجتماعی مختلف (طبقه بالا، متوسط و پایین) و نیز از نظر جنسیت به چه میزان است؟ در این بررسی پیشینه خانوادگی (میزان تحصیلات والدین، شغل والدین و تعداد اعضای خانواده داوطلبان) متغیر مستقل و میانگین نمره کل و موفقیت آنان در آزمون ورودی دانشگاه متغیروابسته محسوب میشود.
در پژوهشی که توسط دفتر بررسیهای فنی و آماری سازمان سنجش آموزش به عمل آمده و وضعیت داوطلبان نظامجدید آموزش متوسطه شرکتکننده در آزمون سراسری سال 1377 از نظر میزان تحصیلات و شغل پدر و مادر داوطلبان و تعداد اعضای خانواده آنان بررسی شده است، با نتایج حاصل از بررسی سؤال اول این پژوهش مطابقت دارد(رحیمی، 1379).
در این بررسی با تأکید بر تحرک ناشی از گردش طبقات و براساس شاخصهای موجود از قبیل تحصیلات والدین، شغل والدین، تعداد اعضای خانواده و جنسیت (زن و مرد) داوطلبان و با توجه به پاسخ داوطلبان به هر یک از گزینههای 5 سؤال مربوط در پرسشنامه، داوطلبان آزمون سراسری سال 1382 به سه طبقه اجتماعی ـ اقتصادی (طبقه بالا، طبقه متوسط، طبقه پایین) تقسیم شدند.
از طرف دیگر، درصد شرکتکنندگان و پذیرفتهشدگان زن در هر یک از طبقات سهگانه مفروض بیشتر از درصد شرکت کنندگان و پذیرفتهشدگان مرد است که این امر به عنوان یک شاخص در فرایند قشربندی اجتماعی اهمیت بسیاری دارد و لذا، اعمال سیاستهای پذیرش دانشجو در آزمون سراسری ورود به دانشگاهها با ایجاد فرصتهای برابر برای همه به عنوان یکی از عوامل مؤثر در تحرک اجتماعی شناخته میشود."