Abstract:
وقف, یکی از اعمال حقوقی است که به انشای اراده نیاز دارد و به معنای حبس عین مال و تسبیل منافع آن است. اعمال حقوقی به دو دستة عقد و ایقاع تقسیم می¬شود، فقها درباره ماهیت حقوقی وقف از حیث عقد یا ایقاع¬ بودن, اختلاف¬ نظر دارند: 1. وقف (عام ـ خاص) با اعلام اراده واقف و بدون نیاز به قبول واقع می¬شود؛ 2. وقف خاص به قبول نیاز دارد, ولی در وقف عام, قبول لازم نیست؛ 3. در وقف عام ¬و خاص, قبول شرط است. قانون مدنی ایران مبتنی بر نظر سوم است. درباره مالکیت مال موقوفه, برخی¬ فقها واقف را مالک, برخی عین¬ موقوفه را متعلق به موقوف¬علیه/علیهم و بعضی هم خدا را مالک مال موقوفه می¬دانند. با بررسی ماهیت حقوقی وقف و وضعیت مالکیت مال ¬موقوفه, ملاحظه می¬شود که: 1. وقف, عقد است نه ایقاع؛ 2. با تحقق وقف, شخصیت¬ حقوقی جدیدی شکل می¬گیرد که مالک مال موقوفه است. به این ترتیب, حقوق مدنی ایران و فقه امامیه به هم نزدیک¬تر می¬شوند.
Machine summary:
"درباره مالکیت عین موقوفه نیز در فقه اختلاف نظر وجود دارد:برخی فقها واقف
تعریف وقف آمده است:«وقف عبارت است از این که عین مال حبس و منافع آن
همچنان مالک مال موقوفه است یا مالکیت به موقوف علیه/علیهم انتقال مییابد؟آیا پس
از تحقق وقف شخصیت حقوقی مستقلی برای مالکیت مال موقوفه ایجاد میشود؟در
از این ماده نیز استفاده میشود که عین موقوفه از مالکیت واقف بیرون میرود و دیگر به او بازنمیگردد.
از قانونی مدنی نیز استنباط میشود که قبول این نظریه(مالکیت واقف نسبت به
پذیرفت،چون پس از تحقق وقف،واقف مال را از خود رد کرده و رابطه او با مال قطع شده است و هیچ اختیاری در دخل و تصرف در مال مورد وقف برای او وجود
بعضی از فقها اعتقاد دارند که مال موقوفه متعلق به خدا است و در این خصوص
نیز به این دلیل که قبول مالکیت واقف و موقوفعلیه/علیهم مشکل به نظر میرسید،آن را در مالکیت خداوند دانستهاند.
موقوفه است و هیچیک از واقف و موقوف علیه/علیهم مالک مال موقوفه نیستند.
تحقق وقف،رابطه واقف با مال موقوفه قطع میشود و موقوف علیه/علیهم نیز فقط حق
قائل شدن شخصیت حقوقی برای وقف و تعلق مال موقوفه به این شخصیت،به
فقه و هم در حقوق مدنی،نه واقف مالک مال موقوفه است نه موقوفعلیه/علیهم.
از این رو،پس از انعقاد عقد وقف،نه واقف مالک مال موقوفه است و نه
ماده 588 مقرر میدارد:«شخص حقوقی میتواند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قائل است مگر حقوق و وظایفی که
پذیرش شخصیت حقوقی برای موقوفه و تعلق مالکیت مال به این شخصیت،هم به"