Abstract:
یارانه‌ها و مالیات‌ها ابزارهای مهم اجرای سیاست دولت با هدف کاهش فقر می‌باشند.در این پژوهش،روشی برای ارزیابی یارانه‌ها و مالیات‌های غیرمستقیم از جنبه کاهش فقر در ایران ارائه می‌نماییم.این روش به تشخیص این که"آیا سیاست یارانه‌ها و مالیات‌های غیرمستقیم دولت فقرگرا یا غیر فقرگرا است؟کمک می‌کند.چنانچه منافع مالی حاصل از اجرای سیاست مالی دولت به نسبت برای افراد فقیر بیشتر از افراد غیر فقیر باشد،سیاست مالی دولت را می‌توان سیاست مالی فقرگرا نامید.در این پژوهش،از کشش شاخص فقر فاستر،گریر و توربک نسبت به قیمت کالاها و خدمات استفاده کرده و سپس،شاخص به نفع فقیر برای قیمت‌ها استخراج شده و سرانجام از این شاخص برای ارزیابی مالیات‌های غیرمستقیم و یارانه‌ها استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در سال‌های 79-1383 در جوامع شهری و روستایی ایران افزایش قیمت اقلام خوراکی به افراد فقیر بیشتر از افراد غیر فقیر آسیب رسانده و پرداخت یارانه به گروه اقلام خوراکی(بجز گروه نوشابه‌ها و دخانیات)در جوامع شهری و روستایی به نفع افراد فقیر بوده است،در حالی که افزایش قیمت گروه‌هایی نظیر بهداشت و درمان،حمل‌ونقل و ارتباطات و تحصیل و آموزش به افراد غیر فقیر بیشتر از افراد فقیر آسیب رسانده و افراد غیر فقیر بیشتر از فقرا از یارانه‌های پرداختی به این بخش‌ها منتفع شده‌اند.بنابراین،بازنگری در نحوه پرداخت یارانه و کاهش آن و اعمال مالیات بر بخش‌های یاد شده برای کاهش نابرابری و فقر،ضروری به نظر می‌رسد.
Subsidies and indirect taxes are important instruments in order to implement government policy aimed at poverty reduction. This paper develops a methodology to assess subsidies and indirect taxes from poverty reduction aspect. This method helps us to know whether subsidies and indirect taxes are pro poor or not. A fiscal policy can be said as pro poor if it benefits the poor proportionally more than the non poor. For this purpose، in the viewpoint of poverty the concept of elasticity of Foster، Greer، and Torbeque poverty index with respect to prices is used and then the pro-poor index for prices is derived we use the index to assess the indirect taxes and subsidies. The results of this research during the years 1379-83 in urban and rural areas in Iran indicate increasing in price of food items hurt the poor more than the rich and subsidizing these items (excluding beverages and tobacco) have been pro-poor. how ever، an increasing in price for items like health and care، transportation، communication and education hurt the rich more than the poor، and the rich benefit more than the poor from these subsidies.Therefore،a review on studies tax program in order to reduce inequality and improve welfare seems to be necessary.
Machine summary:
"باتوجه به جداول 1 تا 10 و مشاهده شاخص فقرگرا برای اقلام بزرگتر از یک،می‌توان بیان کرد که در جوامع شهری و روستایی پرداخت یارانه به اقلام خوراکی نظیر آرد و رشته و غلات،شیر و فرآورده‌های آن،گوشت و میوه و سبزی‌ها و حبوبات و جز اینها در تمام دوره مورد مطالعه به نفع افراد فقیر بوده است و افزایش قیمت این اقلام به افراد فقیر به نسبت بیشتر از افراد ثروتمند آسیب می‌رساند.
با نگاهی به جداول 1 تا 10 و توجه به اقلام غیر خوراکی مشاهده می‌شود که شاخص‌های سه‌گانه فقرگرا برای زیر گروه‌هایی نظیر پوشاک و کفش و مسکن در دوره مورد بررسی بیشتر از یک بوده که نشان‌دهنده آن است که افزایش قیمت این گروه از کالاها و خدمات و اجزای آنها و کالاهایی که به نحوی با آن مرتبط هستند،به نسبت به افراد فقیر بیشتر از افراد غیر فقیر آسیب می‌رساند.
بنابراین،در تفسیر و ارائه اظهار نظر قاطعانه در مورد پرداخت یارانه یا اعمال مالیات باتوجه به شاخص‌های کلی به دست آمده برای یک گروه خاص و بر این‌گونه اقلام باید احتیاط کرد ولی آنچه که می‌توان بیان داشت این است که در دوره مورد بررسی در مناطق شهری و روستایی ایران منافع استفاده از کالا و خدمات نظیر بهداشت و درمان،حمل‌ونقل،ارتباطات،تفریح و سرگرمی‌ها و تحصیل و آموزش بیشتر متوجه ثروتمندان بوده و افراد فقیر کمتر از این منافع بهره برده‌اند و این موضوع باعث افزایش نابرابری شده است."
(
, 
, 
)
