Abstract:
در این مقاله با استفاده از شاخص Z نرمال، دادههای بارش سالیانه و فصلی
ایستگاههای سطح استان ایلام طی دوره آماری 1350-1379 تجزیه و تحلیل و ویژگی عمومی
رخداد خشکسالیها، از قبیل فراوانی، شدت و دوره تداوم مشخص شده است.نتایج این بررسی
نشان میدهد که در طول دوره آماری مورد مطالعه، در مناطق مختلف استان امکان وقوع
خشکسالیهای سالیانه و فصلی بسیار زیاد بوده است.از نظر شدت خشکسالی سالیانه،
خشکسالیهای متوسط و از لحاظ دورههای تداوم، دورههای یک ساله بیشترین فراوانی را
داشتهاند.به نظر میرسد که از میان فصول، شدت خشکسالیهای فصل بهار در اکثر
ایستگاهها بیشتر از فصول دیگر سال بوده است.مقایسه توزیع بارشهای فصلی و میزان عملکرد گندم دیم در خشکسالیهای متوالی سالهای
زراعی 77-78 و 78-79 حاکی از آن است که توزیع نامناسب بارش در طول فصول سال و
همچنین کاهش بارش سالیانه، موجب کاهش شدید عملکرد گندم دیم شده است، به طوری که
کاهش عملکرد گندم در سالهای مذکور نسبت به ترسالی 76-77 به ترتیب 9/68 و 4/69 درصد
و همچنین نسبت به میانگین دوره به ترتیب 2/49 و 2/50 درصد بوده است.مقدار همبستگی
بین توزیع بارشهای فصلی(متغیر مستقل)و میزان عملکرد(متغیر وابسته)در طول دوره مورد
مطالعه نشان میدهد که در ایستگاههای نواحی گرمسیری استان، بیشترین همبستگی به
ترتیب به فصول پاییز و زمستان و در مناطق سردسیر به فصول بهار و پاییز مربوط بوده
است.
Machine summary:
"مقدار همبستگی بین توزیع بارشهای فصلی(متغیر مستقل)و میزان عملکرد(متغیر وابسته)در طول دوره مورد مطالعه نشان میدهد که در ایستگاههای نواحی گرمسیری استان، بیشترین همبستگی به ترتیب به فصول پاییز و زمستان و در مناطق سردسیر به فصول بهار و پاییز مربوط بوده است.
جدول 4 فراوانی دورههای تداوم خشکسالی سالیانه و فصلی در ایستگاههای مورد مطالعه (به تصویر صفحه مراجعه شود) وقوع خشکسالیهای اخیر در سالهای زراعی 77-78 و 78-79 از معضلات کشت گندم دیم در سطح استان ایلام بوده است.
در نهایت، در فصل بهار سال زراعی 78-79، کاهش بارش در مناطق گرمسیری استان بالا بوده که طبق شاخص مورد نظر، خشکسالی شدید رخ داده است، اما در سایر ایستگاههای سطح استان خشکسالیهایی با شدت متوسط مشاهده شده است(جدول 7).
مقدار همبستگی بین بارشهای فصلی(متغیر مستقل)ایستگاههای سطح استان و میزان عملکرد گندم دیم(متغیر وابسته)در یک دوره آماری 16 ساله(64-79)نشان میدهد که بیشترین همبستگی در مناطق گرمسیری استان به ترتیب مربوط به فصول پاییز و زمستان و در نواحی سردسیر به ترتیب مربوط به فصول بهار و پاییز است.
اما بارش فصل زمستان (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 7 شدت خشکسالیهای سالیانه و فصلی در سالهای زراعی 77-78 و 78-79 بر اساس شاخص آماری Z نرمال در نواحی سردسیر و بارش فصل بهار در مناطق گرمسیری همبستگی بسیار ضعیفی با عملکرد گندم دیم داشته است.
سال زراعی 76-77 که از نظر عملکرد گندم دیم و بارندگی، در این تحقیق به عنوان یک (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 8 مقدار همبستگی محاسبه شده از روش پیرسون بین میزان عملکرد گندم دیم(متغیر وابسته)و بارشهای فصلی(متغیر مستقل)در ایستگاههای مورد مطالعه **ضریب همبستگی در سطح 01/0 معنیدار است."