Abstract:
نظامی گنجوی با سرودن مثنویهای معروف خود،به یکی از بزرگترین الگوهای شاعران پس از خود در مثنویسرایی تبدیل شد.پس از او،شاعران بسیاری به تقلید از او،به سرودن مثنویهای عاشقانه اقدام کردند؛شاعرانی مانند امیر خسرو دهلوی،خواجوی کرمانی،جامی و...یکی از مقلدان نظامی،که کمتر شناخته شده است،خواجه مسعود قمی است.
در این پژوهش هدف آن است که در میان مقلدان بیشمار نظامی، خواجه مسعود قمی را که کمتر در میان ادبشناسان،بویژه ادبیات غنایی سنتی،شناخته شده است،به خوانندگان اهل فضل و ادب بشناسانیم.در این زمینه،ابتدا به معرفی شاعر و محیط اجتماعی و ادبی او میپردازیم و سپس اثر برگزیده و خواندنی او،یعنی منظومهء غنایی-رزمی شمس و قمر،که از نظر سبک و محتوا و ساختار کاملا تحت تأثیر آثار نظامی بوده است را از دیدگاه عناصر داستان بررسی و تحلیل میکنیم.
Machine summary:
در این زمینه،ابتدا به معرفی شاعر و محیط اجتماعی و ادبی او میپردازیم و سپس اثر برگزیده و خواندنی او،یعنی منظومهء غنایی-رزمی شمس و قمر،که از نظر سبک و محتوا و ساختار کاملا تحت تأثیر آثار نظامی بوده است را از دیدگاه عناصر داستان بررسی و تحلیل میکنیم.
در این زمینه،ابتدا به معرفی شاعر و محیط اجتماعی و ادبی او میپردازیم و سپس اثر برگزیده و خواندنی او،یعنی منظومهء غنایی-رزمی شمس و قمر،که از نظر سبک و محتوا و ساختار کاملا تحت تأثیر آثار نظامی بوده است را از دیدگاه عناصر داستان بررسی و تحلیل میکنیم.
همانگونه که در چکیده ذکر شد،مثنوی مناظرهگونهء شمس و قمر به نوعی یک منظومهء داستانی است از نوع منظومههای نظامی،و سراینده در سرودن آن به خسرو و شیرین نظر داشته و آن را به وزن خسرو و شیرین،یعنی هزج مسدّس،سروده است و در مقدمهء شمس و قمر، پس از آنکه از نظامی به نیکی یاد میکند،هدف خود را از سرودن این منظومه چنین ذکر میکند: خوش آن گویندهء گنجینهپرداز که بودش ز آشیان گنچه پرواز نظامی ملک معنی راز نامش خرد آشفتهء نظم تمامش چنان کرد این بنا را پایه عالی کزان اندیشه پهلو کرد خالی به چوگان بیان گوی از میان برد سخن را از زمین بر آسمان برد من مسکین که از اندیشهء خام درین ره گاهگاهی میزدم گام چو میکردم به نظم پاکشان گوش زبان بربستم و میرفتم از هوش که مسعود این زبونی چند باشد زبانت تا به کی در بند باشد؟ (قمی،1380:23-24) روایت و طرح داستان چنین روایت کردهاند که شاهزادهای خردمند و روشنروان و جنگجو و زیبا به نام شمس در خاور زمین میزیسته است که سراسر عالم را گشته بوده است.