Abstract:
در فرهنگ اسلامی، شرم و حیا خصلتی اصیل و ارزشمند محسوب میشود و ریشه در فطرت انسانی دارد. در مقابل، در فرهنگهای غیراسلامی، بیحیایی و بیشرمی کمال محسوب میشود. در اخلاق اسلامی خوف و رجا از یکسو، به معنای شناخت و قدردانی از نعمت سلامتی، صحت و نعمتهای بیپایان خداست و از سوی دیگر، به معنای شناخت این حقیقت است که خدای متعال با توبه کردن انسان، میتواند از لغزشهای وی درگذرد و بر نعمتهای او بیفزاید. این هر دو، آدمی را مستعد توبه واقعی و دریافت رحمت الهی میکند. طبیعی است کسانی که به دنیا آلودهاند، لذایذ دنیوی آنان را از امور معنوی بازداشته و به پندار موهوم خویش، عوامل عزت را در نعمتهای دنیوی جستوجو میکنند معمولا توفیق توبه را نخواهند داشت. از اینرو، گناهان، انسان را به سقوط دچار و موجبات دلمردگی او را فراهم میسازد؛ چیزی که هر لحظه او را از رحمت الهی به دور و توفیق توبه را از او سلب میگرداند. بنابراین، حیا و شرم در برابر جلال و کبریای الهی، مانع از انجام گناه و موجبات روی آوردن به رحمت و برکات الهی به انسان و توفیق توبه را برای او فراهم میسازد.
Machine summary:
"نقش حیای بندگی در توبه و پرهیز از گناه معرفت به فرجام زیانبار گناهان، در دنیا و آخرت، علاوه بر آنکه ترس از انجام گناه را در انسان برمیانگیزاند، احساس شرم و حیا را نیز در انسان موجب میشود، از آنرو که ارتکاب گناهان سرپیچی از دستورات خداوند و ناسپاسی از خالق هستی است که نعمتهای بیشماری را در اختیار ما نهاده است.
به هر حال، کسی که فطرت الهی در وجودش زنده مانده است، وقتی به گناهان خویش مینگرد ودرمییابد، نعمتهایی را که خداوند در اختیار او نهاده وسیلهای برای نافرمانی و مخالفت با معبود خود ساخته است، در برابر خدا احساس شرم و حیا میکند.
باید به این حقیقت توجه داشت که خداوند، خود ما را دعوت به توبه کرده و وعده داده است که از لغزشها و گناهان بنده پشیمان خود درگذرد و ما را از ناامیدی از درگاه خویش برحذر داشته است: (قل یا عبادی الذین أسرفوا علی أنفسهم لا تقنطوا من رحمة الله إن الله یغفر الذنوب جمیعآ إنه هو الغفور الرحیم) (زمر: 53)؛ بگو: ای بندگان من که بر خویشتن زیادهروی روا داشتهاید ]در گناهان از حد گذشتهاید و به خود ستم کردهاید [از بخشایش خداوند نومید مباشید، به راستی خداوند همه گناهان را میآمرزد، که اوست آمرزگار و مهربان.
پس از مرگ نیز، وقتی با چهرههای نورانی رهیافتگان به رضوان حق مواجه میشوند که غرق توجه به خداوند و برخوردار از انس با حضرت حق و رفتار کریمانه محبوب و معبود خویش هستند و آنگاه خود را مینگرند که ننگ و نکبت گناهان سرتاپای وجودشان را گرفته و وجودشان را متعفن ساخته است، با نهایت خجلت و شرم آرزو میکنند که ای کاش از مادر آفریده نمیشدند و این مجازات و کیفر بزرگ را تحمل نمیکردند."