گفتار در روش فهم حدیث Introduction and review

"(ص 022 تا 222) اگرچه نقد و بررسی این مسئله نیاز به‌ فرصتی در خور و مجالی فراخ‌تر دارد،ولی‌ کوتاه پاسخی که در این‌جا می‌توان ارائه کرد آن است که معنایی که خلیل بن احمد برای‌ کلمه تعمق می‌کند هیچ‌گونه اشاره و و دلالتی‌ برناپسند بودن مفهوم«تعمق»فی حد نفسه‌ ندارد و اما روایت امام علی علیه السلام این‌ گونه نیز نقل شده است:«الغلو علی اربع شعب‌ علی التعمق بالرأی و التنازع فیه و و الزیغ و الشقاق فمن تعمق لم نیب الی الحق و لم یزدد الاغرفا فی الغمرات»(الکافی،293/2)که به‌ قرینه کلمه«بالرأی»به خوبی روشن می‌شود که«تعمق»آنگاه که همراه با تعصب‌های‌ جاهلانه و پای فشاری بر افکار کژ و اندیشه‌های‌ همان‌گونه که‌ آیات قرآن دارای‌ ظاهر و باطن‌ تاویل و تفسیر عام و خاص،... (شرح اصول کافی،چاپ‌ سنگی،ص 842) اکنون اگر فرض کنیم معنای تعمق فی حد نفسه نکوهیده‌ باشد،این پرسش مطرح می‌شود که آیا خداوند برای این‌ گروه متعمق که کاری ناپسند می‌کنند،آیاتی از کتاب‌ خویش را نازل می‌کند تا مهر تأییدی بر کار ناپسند آن‌ها بزند و آنان را در مسیر گمراهی یاری رساند-سبحان الله تعالی‌ -به‌طور قطع این‌گونه نیست به‌ویژه این‌که فضای حاکم بر کلام امام دلالت بر نکوهش قومی و گروهی نمی‌کند،بلکه‌ در مقام پاسخ به پرسش از توحید و راهنمایی سوال کننده به‌ مرجعی کامل و مطمئن برای دریافت توحید است"